4 min read
Opublikowano: 20 września 2023
Ostatnia aktualizacja: 27 września 2024
Od szczepionki po wygląd wirusa. Odpowiadamy na 10 najczęściej zadawanych pytań o HPV.
1. CZY TO W OGÓLE MOŻLIWE, ŻE ZAKAŻĘ SIĘ WIRUSEM HPV?
Tak. Wirus brodawczaka ludzkiego, czyli human papillomavirus, w skrócie HPV, to jeden z najpowszechniejszych na świecie wirusów. Nie przesadzając, można powiedzieć, że każdy człowiek jest narażony na zakażenie HPV. Najpowszechniejszą drogą zakażenia jest seks – i waginalny, i analny, i oralny, a nawet petting, czyli pieszczoty bez penetracji – natomiast wirusa wykrywa się również u osób, które nigdy nie współżyły. Oznacza to, że nawet ci, którzy nigdy nie uprawiali seksu, mogą mieć HPV!
2. CZY TO PRAWDA, ŻE HPV POWODUJE RAKA?
Istnieje związek między wirusem HPV a rakiem, natomiast to nie tak, że u każdej osoby, która kiedykolwiek zaraziła się HPV, rozwinie się nowotwór – gdyby tak było, raka miałaby znakomita większość dorosłych! Po pierwsze, większość z nas zwalcza zakażenie HPV samodzielnie i już po roku w naszym organizmie po wirusie nie ma śladu. Co piąta zakażona osoba nie ma jednak tego szczęścia – o takim zakażeniu mówimy, że jest przewlekłe. U niektórych z tych osób może dojść do procesu, który zasadniczo polega na psuciu się komórek tam, gdzie jest wirus. Proces ten nazywa się w medycynie dysplazją. Nieleczenie tych miejsc może doprowadzić do tego, że komórki będą psuć się coraz bardziej, aż zmienią się w raka. W ten sposób, przy udziale wirusa HPV, niestety może rozwinąć się rak szyjki macicy, rak penisa, rak odbytu, rak ślinianek i inne.
3. JAK MOŻNA SPRAWDZIĆ, CZY MA SIĘ WIRUSA LUB TAKIE ZEPSUTE KOMÓRKI?
To o wiele prostsze, niż może się wydawać. Z racji tego, jak wyglądają statystyki, obecność wirusa oraz stan komórek sprawdza się głównie w szyjce macicy. Od 21. urodzin (lub wcześniej, jeżeli trzy lata po pierwszym seksie nie masz 21 lat), raz w roku należy umówić się na wizytę ginekologiczną, na której przeprowadzi się cytologię. To szybkie badanie, wyniki otrzymuje się maksymalnie po kilkunastu dniach. Coraz częściej razem z cytologią sprawdza się, czy na szyjce macicy obecny jest wirus HPV. Wszystko wskazuje na to, że wkrótce takie testy na obecność HPV będą nawet popularniejsze niż cytologia! Niestety nie istnieją domowe sposoby na sprawdzenie, czy ma się HPV lub zepsute komórki. Ponieważ to wirus, występujący miejscowo, nie można też wykryć tego z krwi.
4. CO, JEŻELI OKAŻE SIĘ, ŻE W CIELE JEST WIRUS HPV LUB ZEPSUTE KOMÓRKI?
Jeżeli wykryje się wirusa lub minimalne skutki jego działania, kolejnym krokiem jest wnikliwa obserwacja, czy układ odpornościowy poradzi sobie z sytuacją. Jeśli doszło już do większej dysplazji, zepsute komórki usuwa się prostym zabiegiem, a potem wysyła się je do laboratorium, by sprawdzić, jak się sprawy mają. Tu warto wspomnieć, że nawet jeśli doszło już do rozwoju raka, wcale nie jest powiedziane, że chorująca na raka osoba wkrótce umrze. Sposoby leczenia raka są coraz skuteczniejsze. Ja, pisząca ten tekst, zaleczyłam swojego raka szyjki macicy już prawie cztery lata temu!
5. CZY ISTNIEJE LEKARSTWO NA HPV?
Niestety jeszcze nie — nie mamy lekarstwa czy środka medycznego o działaniu potwierdzonym mocnymi badaniami naukowymi. Niektóre środki są reklamowane jako pomagające zwalczyć infekcję HPV, jednak dowody nie są jednoznaczne. Zwalczyć infekcję z pewnością pomaga jednak zdrowszy styl życia: dobra dieta, aktywność fizyczna, unikanie używek (udowodniono, że u osób, które palą papierosy, z infekcji HPV częściej rozwija się rak szyjki macicy), zdrowy sen, regularny odpoczynek, dbanie o dobrostan psychiczny. Dodatkowo możemy leczyć skutki zakażenia wirusem HPV, usuwając zmienione nim komórki, także na długo przed tym, aż będą one nowotworowymi.
6. CZY ISTNIEJE SZCZEPIONKA NA HPV?
Tak. To bezpieczny i skuteczny sposób na ochronę przed zakażeniem. Nie ma co obawiać się skutków ubocznych. Dokładny obraz w tej kwestii będziemy mieć za jakiś czas – szczepimy się od kilkunastu lat, więc w tym momencie teoretycznie nie mamy wiedzy, co będzie za 30 lat. Medycyna jest jednak na tyle rozwinięta i przewidująca, że to naprawdę bezpieczne. Najlepiej, jeżeli zaszczepisz się, zanim zaczniesz uprawiać seks, niezależnie od swojej płci. Pamiętaj też, że bycie osobą zaszczepioną nie zwalnia z badań profilaktycznych i nie niweluje ryzyka zarażenia się różnymi chorobami.
7. JAK WYGLĄDA WIRUS HPV?
Kojarzysz przedstawianego tu i tam koronawirusa? HPV wygląda bardzo podobnie. Tak naprawdę to podwójna cząsteczka DNA w osłonce. Zabawne jest, że obrazki przedstawiają wirusa różowego, fioletowego lub czerwonego. Tymczasem… nie mamy pojęcia, jaki kolory mają wirusy, gdyż sprzęt, którego używamy, to nie mikroskop optyczny. Obraz, którym dysponujemy, jest czarno-biały!
8. CZYM SĄ TE GENOTYPY?
Istnieje ponad 200 typów, czyli właśnie genotypów wirusa HPV – jedne są praktycznie niegroźne, inne chętnie infekują na przykład skórę, tworząc rozmaite brodawki, jeszcze inne są zdolne do wywoływania wspomnianej dysplazji. Te „groźniejsze” noszą numery na przykład 16, 18, 31, 33, 35. Pamiętaj jednak, że obecność nawet takiego wirusa nie przesądza sprawy w kwestii rozwoju raka. Trzeba się po prostu badać, a najlepiej także zaszczepić!
9. JAK POWIEDZIEĆ KOMUŚ, Z KIM UPRAWIA SIĘ SEKS (LUB CHCE ZACZĄĆ), ŻE MA SIĘ HPV?
Przede wszystkim, zadbaj o wiedzę partnera lub partnerki, by nie pomyślał, pomyślała, że to coś rzadkiego lub właściwie rak. To naprawdę powszechny wirus i bardzo możliwe jest, że ta osoba też już miała lub teraz ma HPV. Możesz powiedzieć na przykład tak: „jak duża część społeczeństwa, mam HPV; nie panikuj, proszę, rak rozwija się u zaledwie 1% zakażonych; wyjaśnię Ci to dokładnie i porozmawiamy”.
10. CZY PRZY HPV WARTO WSTRZYMAĆ SIĘ OD SEKSU?
To powinna być świadoma decyzja, podjęta z wiedzą, że HPV można zarazić się bardzo łatwo, a prezerwatywa nie zmniejsza ryzyka w sposób diametralny. Odpowiedź nie jest więc jednoznaczna. Podejmijcie decyzję razem!
Aga Szuścik – kreatywnie objaśnia ginekologię, profilaktykę onkologiczną i przechodzenie przez raka oraz bada ginekologiczne doświadczenie pacjenckie. Prowadzi Wielką Listę Ginekologów i Ginekolożek. Dla SEXEDPL tworzy rolki edukacyjne. Jest też autorką artykułów na naszej stronie.
