8 min read
STI to wszelkiego rodzaju infekcje przenoszone drogą płciową (z ang. sexually transmitted infections, STI). Są to choroby bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze. Można się nimi zarazić w wyniku kontaktów seksualnych: waginalnych, oralnych, analnych), ale nie tylko – niektórymi można się zakazić nie uprawiając seksu. Wiele z nich jest niebezpiecznych, bo przebiega przez długi czas bezobjawowo. Dlatego tak ważna jest wiedza, jak można się nimi zakazić, jakie objawy powinny nas niepokoić oraz jakie badania profilaktyczne warto wykonywać, żeby dowiedzieć się, czy jesteśmy nimi zakażeni.
CZYM JEST WIRUS OPRYSZCZKI?
Opryszczka narządów płciowych to kolejna z najczęściej diagnozowanych chorób przenoszonych drogą płciową. Wywołuje ją wirus opryszczki (Herpes simplex) typu 2: HSV-2, choć za część przypadków odpowiada również wirus typu 1. Przez to, że zakażenie wirusem często nie daje objawów, wiele osób jest jego nieświadomymi nosicielami. Wirus może być nieaktywny przez wiele lat, a ujawnić się w przypadku: silnego stresu, spadku odporności, przegrzania lub wychłodzenia organizmu, infekcji bakteryjnej lub wirusowej, czy wahań hormonalnych.
JAKIE SĄ OBJAWY ZAKAŻENIA?
Po wniknięciu wirusa HSV po raz pierwszy, może dojść do wystąpienia zespołu objawów zwanych zakażeniem pierwotnym. Pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne – pęcherzyki, nadżerki, strupy. Przed pojawieniem się widocznych zmian skórnych przeważnie pojawiają się objawy zwiastujące – ból, pieczenie, swędzenie skóry. Zakażeniu pierwotnemu często towarzyszą inne objawy, takie jak: gorączka, dreszcze, bóle głowy, ogólne osłabienie, czy powiększenie węzłów chłonnych. Po ustąpieniu objawów wirus HSV pozostaje w zwojach nerwowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa i może aktywować się pod wpływem czynników zapalnych.
Zakażenie wirusem HSV może dotyczyć osób wszystkch płci.
Do zakażenia opryszczką narządów płciowych dochodzi przez kontakt z nosicielem, między innymi podczas kontaktów seksualnych – genitalnych, oralnych i analnych. Wykwity mogą pojawić się w okolicach warg sromowych, na ścianach pochwy, na szyjce macicy, w okolicach odbytu lub na pośladkach, na skórze prącia, na napletku i żołędzi, a nawet na jądrach.
JAK LECZYĆ?
W zależności od przebiegu zakażenia stosuje się na ogół dwa rodzaje leczenia: objawowe i supresyjne. To pierwsze polega zwykle na stosowaniu preparatów doustnych o ogólnym działaniu przeciwwirusowym. Przy nasilonych objawach ich działanie uzupełniają miejscowe leki przeciwwirusowe. Natomiast drugi sposób polega na przewlekłym (przez okres kilku miesięcy) stosowaniu tych samych leków co przy leczeniu objawowym, tylko w schemacie ciągłym. Na czas trwania leczenia należy zminimalizować – najlepiej do zera – kontakty seksualne.
UWAGA! Wirus opryszczki jest wyjątkowo groźny dla osób ciężarnych – może prowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego, porodu przedwczesnego, wpływać na nieprawidłowy rozwój płodu, dlatego osoby ciężarne, u których pojawiają się objawy zakażenia, powinny udać się do lekarza_ki i jak najszybciej rozpocząć odpowiednie leczenie pod kontrolą lekarza_ki.
RZEŻĄCZKA
Jest jedną z najczęstszych niewirusowych chorób przenoszonych drogą płciową. Wywołują ją bakterie Gram-ujemne dwoinki rzeżączki – Neisseria gonorrhoea.
Zakażenie odbywa się poprzez niezabezpieczone kontakty seksualne:
- genitalno-genitalne,
- genitalno-analne,
- genitalno-oralne,
- oralno-analne
NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE OBJAWY: U KOBIET I OSÓB Z POCHWĄ:
- zapalenie kanału szyjki macicy (najczęściej),
- zakażenie cewki moczowej,
- zakażenie odbytu,
- zwiększenie ilości lub zmiana charakteru upławów
- U OSÓB Z PENISAMI I MĘŻCZYZN
- zapalenie cewki moczowej, powodujące pieczenie i ból podczas oddawania moczu,
- bolesność jąder,
- ropna wydzielina z penisa.
Rzeżączkę diagnozuje się za pomocą bezpośredniego rozmazu z wydzieliny z cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy lub gardła (w zależności od lokalizacji choroby). Leczenie odbywa się za pomocą wdrożenia odpowiedniej antybiotykoterapii, której dawkowanie, rodzaj i czas trwania dobierany jest indywidualnie przez lekarza_kę. Żadne leki bez recepty i kuracje domowe nie są skuteczne w leczeniu rzeżączki. Leczenie powinno obejmować wszystkie osoby, z którymi posiadało się kontakt seksualny.
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B (WZW B)
WZW B wywoływane jest przez wirus HBV, czyli Hepatitis B Virus – może on wywoływać zakażenie ostre lub przewlekłe. Do zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu B dochodzi poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej, kontakty seksualne i używanie zakażonego sprzętu medycznego, np. zużytych igieł. Do zakażenie może również dojść podczas porodu – zakażona matka może przekazać wirusa swojemu dziecku.
OBJAWAMI OSTREGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU B SĄ:
- zażółcenie powłok skóry i białek oczu,
- ciemny kolor moczu,
- osłabienie i brak apetytu,
- nudności i wymioty,
- jasne stolce,
- uczucie zmęczenia.
WZW B diagnozuje się za pomocą badań serologicznych (z krwi). Ocenia się poziom przeciwciał oraz obecność antygenów. Obecność wybranych antygenów i przeciwciał jest ściśle zależna od fazy zakażenia. U osób zaszczepionych – szczególnie tych, które były szczepione stosunkowo niedawno – poziom przeciwciał będzie wysoki, co nie oznacza toczącego się zakażenia.
W przypadku ostrego WZW B leczenie opiera się przede wszystkim na zaprzestaniu spożywania alkoholu, stosowaniu zoptymalizowanej diety i odpoczynku. Natomiast w przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby typu B podstawę leczenia stanowią leki przeciwwirusowe. Schematy i czas trwania leczenia dobierane są indywidualnie, w zależności od stanu pacjenta.
WAŻNE! Szczepienie ochronne przeciwko WZW B należy do obowiązkowych szczepień ochronnych podawanych w okresie niemowlęcym. Szczepienie przeciwko WZW B chroni przed rozwojem powikłań zakażenia tj. marskością oraz rakiem wątroby, a także przed zachorowaniem na WZW typu D.
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C (WZW C)
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HCV (Hepatitis C Virus). Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z zakażoną krwią. Ryzyko zakażenia wzrasta w przypadku uszkodzeń oraz stanów zapalnych skóry i błon śluzowych okolic narządów płciowych, odbytu i jamy ustnej. Typową cechą zakażeń powodowanych przez wirusy hepatotropowe jest uszkodzenie miąższu wątroby, jednak zakażenie wirusem HCV w odróżnieniu od pozostałych przebiega w większości przypadków (ok.80%) bez charakterystycznych objawów i może ujawnić się po wielu latach trwania w postaci marskości lub raka wątrobowokomórkowego.
Diagnostyka WZW C obejmuje badanie krwi w celu wykrycia przeciwciał anty-HCV. W przypadku wyniku reaktywnego (dodatniego) wykonuje się dodatkowy test molekularny na obecność materiału genetycznego wirusa HCV (HCV RNA).
LECZENIE WZW C OBEJMUJE:
- całkowite odstawienie alkoholu,
- przeszczep wątroby (w przypadku ciężkiej marskości wątroby),
- objęcie osobę pacjencką programem lekowym prowadzonym przez NFZ,
- rzadko – terapię interferonami.
Współczesna medycyna daje szansę na wyleczenie 98%-99% chorych.
KIŁA
Kiłę wywołuje krętek blady- bakteria (Treponema pallidum), która wnika do organizmu przez mikrourazy w skórze i nieuszkodzoną błonę śluzową.
KIŁĄ MOŻEMY ZAKAZIĆ SIĘ PRZEZ:
- aktywność seksualną (oralną, analną, waginalną)
- przez pocałunek,
- kontakt skórny i krew (jeśli skóra jest uszkodzona)
- podczas porodu (kiła wrodzona)
Objawy kiły (różnią się w zależności od etapu choroby):
- może przebiegać bezobjawowo (nawet wiele lat)
- owrzodzenie, plamy, grudki, wysypka na ciele (może się pojawić już dwa, trzy tygodnie po zarażeniu w miejscu, gdzie krętek dostał się do organizmu, także na dłoniach i stopach)
- powiększone węzły chłonne w okolicy owrzodzenia
- kiła układu krążenia i kiła układu nerwowego może pojawić się nawet po 20 latach od zakażenia!
Symptomy mogą pojawić się kilka tygodni po zakażeniu, a nawet po kilku miesiącach czy latach. W ciągu pierwszego roku choroby charakterystyczne jest samoistne znikanie objawów i przechodzenie ich w stan ukryty. Wysypka ta może jednak ustąpić po 2-3 tygodniach. W rezultacie wiele osób nie decyduje się na wizytę u lekarza, myśląc, że ich dolegliwości to nic groźnego.
Kiła jest chorobą, którą można skutecznie leczyć. Lekarz pierwszego kontaktu lub dermatolog/wenerolog zleci Ci badanie krwi w celu zdiagnozowania choroby. Leczenie polega na podawaniu antybiotyku, a w celu uniknięcia powikłań leczenie trzeba rozpocząć je jak najszybciej.
Jeśli kiła nie będzie leczona, może powodować poważne problemy zdrowotne, utratę wzroku, uszkodzenie układu nerwowego, kostnego, a w niektórych przypadkach może prowadzić do śmierci.
WAŻNE! Kiła może być również wrodzona i dotyczy dzieci zarażonych krętkiem kobiet, które zachodząc w ciążę nie miały świadomości tego problemu. Badania nad tym zaleca się w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży. Jeśli w porę nie podejmie się leczenia, dzieci z wrodzoną kiłą będą się z nią mierzyć przez całe życie.
CHLAMYDIOZA
To jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, wywołaną przez bakterię Chlamydia trachomatis. Istnieją również inne gatunki chlamydii, które przenoszone są nie tylko drogą płciową. Bakterią Chlamydia trachomatis można zakazić się przez kontakt seksualny – waginalny, analny i oralny. Istnieje również możliwość zakażenia dziecka podczas porodu, kiedy matka zakażona jest bakterią.
W większości przypadków (ok. 70%), zakażenie przebiega bezobjawowo. W przypadku, kiedy zakażenie daje objawy, na ogół jest to:
- pieczenie i swędzenie podczas oddawania moczu,
- ból jąder (u osób z penisami),
- ból stawów,
- śluzowo-ropna wydzielina z cewki moczowej,
- dolegliwości ze strony spojówek,
- grudkowo-pęcherzykowe zmiany w okolicach pachwin, na wargach sromowych, czy penisie
Jedyną opcją zdiagnozowania zakażenia Ch. trachomatis jest wymaz z cewki moczowej, gardła, pochwy, szyjki macicy, odbytu bądź innego miejsca, które zaleci lekarz_rka. Można również wykonać badanie poziomu przeciwciał z krwi, ale podwyższone wyniki nie muszą świadczyć o toczącym się zakażeniu. Niejednoznaczne wyniki zawsze powinny być potwierdzone badaniem bezpośrednim – wymazem lub badaniem moczu.
Zakażenie chlamydią leczy się za pomocą antybiotyków, które otrzymuje się na receptę. Żadne leki bez recepty i kuracje domowe nie są skuteczne w leczeniu chlamydiozy. Przeprowadzenie terapii jest niezbędne u wszystkich partnerów seksualnych.
HIV/AIDS
HIV to wirus nabytego ludzkiego niedoboru odporności, który po wniknięciu do organizmu osłabia układ odpornościowy, aż do pełnego wyniszczenia, jeżeli w porę nie zostanie zastosowane odpowiednie leczenie. Nieleczona infekcja, prowadzi do AIDS – czyli poważnej choroby układu odpornościowego
ISTNIEJĄ TYLKO 3 DROGI ZARAŻENIA SIĘ WIRUSEM HIV:
- przez niezabezpieczone prezerwatywą kontakty seksualne.
- przez zakażoną wirusem HIV krew, np. podczas używania tych samych igieł
i strzykawek przez więcej niż jedną osobę. Zakazić się też można przez przekłuwanie skóry niesterylnymi narzędziami. Dlatego jeśli decydujesz się na piercing, tatuaż lub wizytę w gabinecie akupunktury, upewnij się, że pracownicy dbają o bezpieczeństwo swoich gości. - wirus może przejść z matki zakażonej HIV (która nie przyjmuje leków) na jej dziecko w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią – to tak zwane zakażenia wertykalne.
OBJAWY WIRUSA HIV:
- Po 2-3 tygodniach od zakażenia mogą pojawić się objawy grypopodobne,
wtedy wirus namnaża się gwałtownie, a potem wchodzi w okres bezobjawowego zakażenia. - W pierwszych tygodniach najtrudniej wykryć wirusa i jest to okres ryzyka przeniesienia wirusa dalej.
- Bezobjawowe zakażenie może trwać od 8 do 10 lat, dopiero po tym czasie mogą się pojawić objawy przypominające wiele innych znanych chorób.
Jedynym sposobem wykrycia lub wykluczenia zakażenia jest wykonanie testu w kierunku HIV, najlepiej w punkcie konsultacyjno-diagnostycznym (PKD). Testy są bezpłatnie, nie wymagają skierowania i robi się je anonimowo. Lista punktów dostępna jest na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS www.aids.gov.pl. Osoba, u której zostanie wykryty wirus, zostaje objęta bezpłatnym, nowoczesnym leczeniem.
Można również zrobić badanie na obecność wirusa HIV odpłatnie – warto wtedy wykonać przy okazji cały pakiet badań na infekcje przenoszone drogą płciową.
W JAKI SPOSÓB SIĘ LECZY HIV?
Istnieją leki przeciwwirusowe (antyretrowirusowe), pomagające kontrolować infekcję HIV, hamują jego namnażanie i spowalniają rozwój zakażenia, pozwalając utrzymać zdrowie przez długie lata. Wczesne wykrycie wirusa HIV i rozpoczęcie leczenia jest niezwykle ważne – po potencjalnie niebezpiecznym kontakcie, powinno zostać wdrożone leczenie – najlepiej do 72h od ryzyka zakażenia. Im szybciej zastosuje się PEP, tym mniejsze ryzyko zakażenia wirusem. Leczenie jest na tyle skuteczne, że długość życia osób z HIV wynosi tyle, co reszty populacji.WAŻNE! Jeśli wiesz, że jesteś zakażony_a HIV i nie powiadomisz swojej osoby partnerskiej o tym, ciąży na Tobie odpowiedzialność karna z art. 161 Kodeksu Karnego („Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”).
GDZIE MOŻNA WYKONAĆ BADANIA W KIERUNKU STI?
Wiedząc, jak ważna jest profilaktyka, warto również wiedzieć, gdzie można wykonać badania diagnostyczne w kierunku STI. O wykonanie badań warto poprosić każdego partnera, z którym uprawiamy lub zamierzamy uprawiać seks. Takie badania można wykonać bezpłatnie, w ramach NFZ, dostając skierowanie od lekarza_ki wenerologa_żki. Na wizytę u wenerologa_żki nie potrzeba skierowania, ale już na wykonanie konkretnych badań – tak. Dobrze jest udać się do większego ośrodka, jak np. szpital, gdzie zawsze jest większy dostęp do badań diagnostycznych. Małe przychodnie często nie posiadają wielu badań w ramach swojej działalności.
Można również wykonać badania w kierunku zakażeń przenoszonych drogą płciową odpłatnie. Aby je zrobić, nie jest potrzebne skierowanie – zamawia się je przez internet i wykonuje w dowolnie wybranym laboratorium. Warto skorzystać z oferty tzw. “SEX PAKIET”, czyli pakietów badań na kilka rodzajów infekcji, które ma w swojej ofercie Swisslab.pl.
JAK TO DZIAŁA?
Najpierw należy wybrać na stronie Swisslab.pl konkretny “SEX PAKIET” badań, które chcemy wykonać. Następnie wskazać laboratorium, do którego przyjdziemy na pobranie krwi (do wyboru jest 650 miejsc w całej Polsce, co jest szczególnie korzystne w przypadku osób, które nie mieszkają w wielkich miastach). Przed badaniem nie trzeba być na czczo, ale na godzinę przed pobraniem warto wypić szklankę wody – ułatwi to pobranie materiału.
Wszystkie wyniki odbiera się w formie elektronicznej. Wyniki badań na HIV, kiłę, WZW B oraz WZW C powinny pojawić się w systemie w ciągu 1 dnia roboczego.
Jeśli wynik któregoś z badań jest wątpliwy, zostaje przeprowadzony dodatkowy TEST POTWIERDZENIA, który może wydłużyć czas otrzymania wyniku. Wyniki tego badania są dostępne od odbioru tylko w WERSJI PAPIEROWEJ w Punktach Pobrań.
Więcej szczegółów znajdziecie tutaj. Warto pamiętać, że proponowane pakiety badań nie zastąpią wizyty u specjalisty, ale warto je ze sobą mieć podczas wizyty lekarskiej. Jeśli Ty lub Twoja osoba partnerska zmagacie się z problemami zdrowotnymi, bezwzględnie udajcie się do lekarza!
Materiał reklamowy na zlecenie SwissLab.
