DO UCZNIÓW I UCZENNIC:

Domyślam się, że pewnie nie jest Wam łatwo. I absolutnie mnie to nie dziwi. Macie do tego pełne prawo. Poradzenie sobie emocjonalnie w tak ekstremalnej sytuacji, jaką jest pandemia i wszystko, co z nią związane, to wyzwanie dla każdego_j z nas. Jeśli macie wrażenie, że trudno Wam to idzie, to możecie skorzystać z kilku rad:

NIE JESTEŚ SAM_A!

Nie jesteście sami_e, choć często możecie się właśnie tak czuć, gdy przeżywacie kryzys. Poszukajcie sojuszników i sojuszniczek. To mogą być Wasi rodzicie, opiekunowie_ki, pedgagog_żka szkolny_a. Macie wokół wiele kochających osób, którym na Was zależy i dla których jesteście ważni_e – do nich również zaliczają się Wasi nauczyciele i nauczycielki. Czy któryś_aś z pedagogów wzbudza Wasze zaufanie? To może być właśnie ta osoba! 

Jeśli nie widzicie nikogo takiego w Waszym otoczeniu, to możecie skorzystać z telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111. Odbierają go osoby, które są zajmują się wspieraniem młodych osób. 

CO Z TRUDNYMI SYTUACJAMI?

Jeśli przychodzi Wam zmierzyć się z trudną sytuacją, to warto zadać sobie pytanie: „Gdzie faktycznie mogę coś zmienić, a gdzie jednak trzeba się z czymś po prostu pogodzić?”. 

Bardzo ważne jest, aby w takim momencie pochylić się nad sobą i się zastanowić: „No tak, niektóre rzeczy są poza moim zasięgiem. Na ile jestem w stanie do tych rzeczy się dostosować? Może potrzebuję, żeby ktoś mi w tym pomógł? Na wiele jednak mogę mieć wpływ. Jakie zmiany mogę wprowadzić w codziennym życiu, aby jak najlepiej zadbać o samego_ą siebie? W czym mogą mi pomóc bliscy mi dorośli?”

Warto robić wszystko, aby nauczyć się radzić sobie z tym, co trudne, niewygodne i nieprzyjemne; nauczyć się radzić sobie ze stresem, strachem, lękiem czy złością bez udawania, że tych emocji nie czujemy. W tym celu sięgnijcie po mądre i wartościowe filmy i seriale, takie jak: 

• “Stranger Things”, 
• “Ania, nie Anna”, 
• “Atypowy”, 
• “Cudowny chłopak”, 
• ”Sex Education”;

Książki i komiksy: 

• “#SEXEDPL Rozmowy Anji Rubik o miłości, dojrzewaniu i seksie”, 
• “Szkoła bohaterek i bohaterów”, 
• “Podręcznik dla superbohaterów”, 
• “Chłopiec, koń, kret i lis”, 
• “W pułapce myśli. Dla nastolatków. Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem”, 
• “Przemoc. Podręcznik przetrwania dla nastolatków”, 
• “I masz to pod kontrolą”; 

Kanały na YT: 

• “School of life”, 
• “Kurzgesagt”, 
• TED i TED-Ed.

MASZ PRAWO CZUĆ RÓŻNE EMOCJE!

W tym wszystkim absolutnie kluczowe jest zrozumienie, że macie prawo do wszystkich emocji, nawet do tych najtrudniejszych i najmniej przyjemnych – one wszystkie są normalne. To jest jedna z najbardziej podstawowych spraw, jakie już dawno zostały rozstrzygnięte przez psychologię. Jeśli ktoś Wam mówi inaczej, odeślijcie go do nas!

Możecie mówić o Waszych emocjach i je wyrażać – oczywiście nikogo przy tym nie krzywdząc. 

Samo jednak mówienie o tym, jak się czujecie i czego potrzebujecie, nigdy, przenigdy nie jest ranieniem kogoś! Niektórzy mogą mieć problem z przyjęciem tego, co mówicie, ale nie jesteście w żadnym wypadku temu winni_e.

MASZ PRAWO WYRAŻAĆ SWOJE POGLĄDY!

Macie również pełne prawo do wyrażania swoich poglądów. Nawet jeśli macie mniej niż 18 lat, to Wasz głos jest ważny! Współtworzycie Wasze szkoły, rodziny, podwórka i cały nasz wspólny świat. Możecie mówić co o nim sądzicie.

MASZ PRAWO CHRONIĆ SWOJE ZDROWIE!

Osoba w każdym wieku ma prawo do ochrony swojego zdrowia, a Wasze zdrowie to nie tylko ciało, a również samopoczucie. Gdy czujecie się źle, zdołowani_e, macie problemy ze snem, jedzeniem, trudno Wam się skupić, nie widzicie sensu, boicie się – nie ignorujcie tego. Jeśli taki stan trwa dłużej niż 3 tygodnie albo często się powtarza, to skorzystacie z pomocy psychiatrycznej. 

DO NAUCZYCIELI I NAUCZYCIELEK:

Powrót do szkół po ponad roku zdalnego i hybrydowego nauczania to nie jest błaha sprawa. Mamy do czynienia z nieprawdopodobnym lękiem wielu młodych ludzi przed powrotem do szkół. I nie tylko młodych – przecież my też odczuwamy lęk. Jest on egalitarnym doświadczeniem i uświadomienie sobie, że wszystkich łączy jeden cel, bardzo pomaga. Chodzi nam przecież o to samo – jak czuć się lepiej, bardziej komfortowo, jak odnaleźć w tym wszystkim sens.

BLISKOŚĆ I WSPARCIE

Dla dzieci i młodzieży charakterystyczne jest to, że często nie wierzą, że zostaną potraktowani po ludzku. Że nowy rok szkolny nie zacznie się od sprawdzianów, testów i wystawiania ocen. My, nauczyciele i nauczycielki, jesteśmy za nich odpowiedzialni_e. Oni_e na nas liczą. Na naszą empatię, otwartość, mądrość, rozsądek i wyrozumiałość. Nawet jeśli nie są tego świadomi_e – albo wręcz temu zaprzeczają – to potrzebują, abyśmy byli_ły z nimi. Dlatego tak ważne jest, aby ich nie zawieść. Po pierwsze – wynika to z samego humanitaryzmu. Po drugie – wspieranie jest elementem naszej pracy. Po trzecie – razem z nimi możemy budować świat, na jakim nam zależy, zaczynając od naszej wspólnej szkoły. 

NOWA STARA SZKOŁA

Mimo że próbuje się zabierać nam systemowo poczucie sprawstwa, miejmy świadomość, że to w nas, nauczycielach i nauczycielkach, tkwi siła i moc, aby dmuchać w skrzydła innych, inspirować ich i być latarnią, wsparciem i towarzyszyć w podróży. Pamiętajmy, że również jeśli sami_e nie czujemy się okay – to jest okay! My również nie musimy robić dobrej miny do złej gry.

Zamiast uczyć udawania, że wszystko jest po staremu, możemy uczyć radzenia sobie w trudnej sytuacji.  

Jak więc zaopiekować się uczniami i uczennicami po powrocie? Na co zwrócić uwagę? Jak sprawić, żeby szkoła była miejscem gdzie odzyskają równowagę?

Musimy zdać sobie sprawę, że nie wracamy do normalności jako stanu, który był kiedyś, przed pandemią. Tego świata już nie ma. Wracamy do kolejnego etapu rzeczywistości, pełnej wyzwań, z którymi nie mierzyliśmy się nigdy. 

Z początkowego pandemicznego chaosu w wielu miejscach zaczęła się wyłaniać całkiem logiczna i mądra całość. Niezależnie od tego, jak system edukacji działa jako system właśnie, ludzie wzięli sprawy w swoje ręce. Wiele osób zaczęło uelastyczniać podejście do podstawy programowej. Wzrósł poziom uczniowskiej autonomii. Wymiana doświadczeń z innymi nauczycielami_kami, inspirowanie się tym, co działa w innych szkołach może teraz bardzo pomóc. 

POSŁUCHAJ SWOICH UCZNIÓW_ENNIC

Warto zastosować się do rady Immanuela Kanta, który powiedział: sapere aude – “odważ się być mądrym”. Nauczyciele i nauczycielki wrócą ze zmienioną świadomością. Niezależnie od tego, czy edukacja będzie odbywać się w piwnicy czy poprzez komputery, kluczowe jest to, co jest w edukacji najważniejsze - autentyczna, ciepła, wspierająca, akceptująca, dająca przestrzeń do bycia sobą i wyrażania siebie, stymulująca relacja. Cała reszta to są didaskalia. 

Elementem, który pomaga mi właśnie tak wejść w relację jest rozpoczęcie powitaniem i zapytaniem, jak mija im dzień, jak się czują. Ważne tylko, aby nie robić tego mechanicznie – naprawdę odnaleźć w sobie chęć poznania ich samopoczucia. 

Warto poświęcić czas na wypowiedzi uczniów_ennic związane z ich sprawami, pasjami, codziennością, dbać o przestrzeń na rozmowę, pomagać rozwiązywać problemy, być szczególnie czujnym_ą i empatycznym_ą. Pozwolić, aby dzieci i młodzież mówiły także o trudnych i nieprzyjemnych emocjach oraz doświadczeniach, nauczyć się słuchać i dzielić także swoimi emocjami i odczuciami (to nie czyni nas słabeuszy_ek – wręcz przeciwnie).

Uczniowie_nnice powinny mieć poczucie, że to, co przeżywają, jest rzeczywiście ważne dla nauczyciela_ki. 

Dopiero gdy my, nauczyciele, będziemy mieć pewność, że każdy uczeń i każda uczennica wiedzą, że mogą podzielić się wszystkim, co ich zarówno trapi, jak i cieszy, dopiero wtedy powinniśmy_yśmy zacząć myśleć o realizacji podstawy programowej. Bardzo polecam nie gonić za programem i nie straszyć rozliczaniem oraz kontrolą. Im większe napięcie, tym trudniej się skupić na obowiązkach. Dlatego najpierw trzeba robić wszystko, aby mieć przestrzeń psychofizycznego komfortu. Warto pochylić się nad swoimi intencjami i wartościami. Nad tym, co w ogóle stoi za chęcią rozliczania stanu wiedzy uczennic i uczniów? Co stoi za naszą chęcią kontrolowania i oceniania ich? Może to nasz lęk, że ktoś będzie nas rozliczał? A nawet jeśli, to co się stanie? Może się okazać, że boimy się czegoś, co tak naprawdę albo nie zaistnieje, albo ostatecznie nie będzie mieć większego znaczenia.

Jak mawiała Maya Angelou, “ludzie zapomną o tym, co powiedziałeś, ludzie zapomną o tym, czego dokonałeś, ale ludzie nigdy nie zapomną tego, jak dzięki tobie się czuli”. Dlatego dajmy poczucie dzieciom i nastolatkom, że nam na nich zależy i że mogą na nas liczyć.