Opublikowano: 12 maja 2025
Ostatnia aktualizacja: 13 maja 2025
Od 5 maja 2025 roku każda osoba mieszkająca w Polsce może wykonać bezpłatny test na HIV w poradni lekarza rodzinnego. To ogromny krok naprzód – nie tylko dla samego systemu ochrony zdrowia, ale przede wszystkim dla pacjentów. Do tej pory darmowe testy były dostępne tylko w specjalnych Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD). Teraz będzie znacznie łatwiej i szybciej – wystarczy wizyta w POZ.
Zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministra Zdrowia1, testy IV generacji na HIV zostały włączone do listy świadczeń gwarantowanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Oznacza to, że każdy lekarz rodzinny może teraz zlecić takie badanie swoim pacjentom.
Czym są testy IV generacji? To nowoczesne, bardzo czułe testy przesiewowe, które wykrywają zarówno:
- przeciwciała anty-HIV (IgG i IgM), czyli odpowiedź organizmu na zakażenie,
- jak i antygen p24 – białko pojawiające się we wczesnej fazie zakażenia, zanim jeszcze pojawią się przeciwciała.
Dlaczego to takie ważne? Bo wczesna diagnoza ratuje zdrowie i życie. W 2024 roku w Polsce zdiagnozowano ponad 2 tysiące nowych zakażeń HIV – większość z nich dopiero w zaawansowanym stadium. Dzięki łatwiejszemu dostępowi do badań mamy szansę wykrywać zakażenia szybciej, skuteczniej je leczyć i ograniczać dalsze rozprzestrzenianie się wirusa.
Jak wygląda test na HIV w POZ?
Konsultacja z lekarzem – podczas wizyty lekarz oceni potrzebę wykonania testu na HIV i (jeśli uzna to za zasadne) zleci badanie.
Pobranie próbki – test polega na pobraniu próbki krwi, która następnie jest analizowana w laboratorium diagnostycznym. Aby oddać próbkę krwi do badania, nie trzeba być na czczo.
Odbiór wyniku – wynik testu jest dostępny po kilku dniach. W przypadku wyniku pozytywnego konieczne jest potwierdzenie diagnozy np. za pomocą testu molekularnego (NAAT).
Kto powinien rozważyć test na HIV?
Na badanie warto się zdecydować, jeśli:
- jesteś aktywny/-a seksualnie, masz wielu partnerów lub nie zawsze używasz prezerwatywy,
- nie znasz statusu HIV swojego partnera/partnerki,
- chorowałeś/-aś na inną infekcję przenoszoną drogą płciową (np. rzeżączkę, kiłę, chlamydię),
- przyjmowałeś/-aś narkotyki dożylnie lub dzieliłeś/-aś się sprzętem,
- jesteś w związku z osobą żyjącą z HIV,
- miałeś/-aś kontakt z krwią lub narzędziami medycznymi w sytuacji ryzykownej (np. ukłucie igłą),
- wykonywałeś/-aś tatuaż lub piercing przy użyciu niesterylnego sprzętu,
- jesteś w ciąży – test na HIV to element standardowej opieki okołoporodowej,
- przyjechałeś/-aś z kraju, gdzie HIV występuje częściej niż w Polsce,
- chce po prostu wykluczyć zakażenie – nawet w przypadku braku objawów regularne testowanie zaleca się wszystkim aktywnym seksualnie dorosłym.
Nowoczesne leczenie HIV – jak to dziś wygląda?
Dzisiejsze leczenie HIV wygląda zupełnie inaczej niż jeszcze kilkanaście lat temu. Dzięki nowoczesnym lekom osoby zakażone mogą prowadzić normalne, zdrowe życie. Terapia antyretrowirusowa (ARV) polega na przyjmowaniu kilku leków jednocześnie, które wspólnie hamują rozwój wirusa w organizmie. Celem leczenia jest to, żeby poziom wirusa był tak niski, że nie da się go wykryć w badaniach – mówimy wtedy o tzw. poziomie nieoznaczalnym (ang. undetectable). Co ważne, osoba z takim wynikiem nie przekazuje wirusa dalej.
Najczęściej stosuje się tzw. terapię skojarzoną, czyli kombinację trzech (albo więcej) leków z różnych grup. Chodzi o to, żeby uderzyć w wirusa z kilku stron – używa się np. inhibitorów odwrotnej transkryptazy, proteazy i integrazy. Brzmi skomplikowanie, ale dla pacjenta oznacza to zwykle tylko jedno: codziennie bierze się jedną tabletkę. To wygodne, bezpieczne i dobrze tolerowane przez większość osób.
Taka terapia naprawdę działa. Badania pokazują, że osoby, które zaczynają leczenie wcześnie i regularnie biorą leki, mogą żyć tak długo jak osoby niezakażone. Ryzyko rozwinięcia AIDS, które kiedyś było ogromnym zagrożeniem, dziś jest bardzo niskie – właśnie dzięki skutecznemu leczeniu.
Bezpłatne testy na HIV u lekarza rodzinnego – od maja 2025
Od 5 maja 2025 roku możesz zrobić test na HIV za darmo w przychodni, w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (czyli u swojego lekarza rodzinnego). To spora zmiana, bo dzięki temu więcej osób będzie miało szansę szybko sprawdzić, czy są zakażone – a im wcześniej się to wykryje, tym szybciej można zacząć leczenie i zadbać o swoje zdrowie.
Nowoczesne testy IV generacji – szybciej i dokładniej
W POZ wykonywane są testy IV generacji – nowocześniejsze niż te starszego typu. Wykrywają zakażenie szybciej, bo potrafią zauważyć zarówno przeciwciała, jak i antygen wirusa. To znaczy, że nie trzeba długo czekać na wiarygodny wynik. A szybka diagnoza to nie tylko lepsze leczenie, ale też mniejsze ryzyko przeniesienia wirusa dalej.
Coraz więcej zakażeń – testowanie ma znaczenie
W Polsce rośnie liczba nowych zakażeń HIV, dlatego regularne testy są naprawdę ważne – szczególnie wśród osób, które mogą być w grupie ryzyka. Im więcej wiemy o swoim zdrowiu, tym lepiej możemy o nie zadbać. Test to prosty krok, który może zrobić dużą różnicę.
- https://www.gov.pl/web/psse-kamien-pomorski/test-na-hiv-dostepny-u-lekarza-poz ↩︎
