4 min read
Opublikowano: 12 czerwca 2024
Ostatnia aktualizacja: 12 września 2024
Szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest dostępna już od ponad dwóch dekad. Szczepienie jest bezpieczne, skuteczne i chroni przed wieloma szczepami wirusa HPV, który jest najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową i przyczyną wielu nowotworów. Pomimo licznych korzyści, nadal istnieje wiele błędnych przekonań na jej temat. Postanowiliśmy się z nimi rozprawić.
MIT: Wirus HPV jest rzadki i jest mało prawdopodobne, że się nim zakażę, więc nie ma potrzeby szczepienia się przeciwko HPV
Z HPV, czyli wirusem brodawczaka ludzkiego zetkniesz się w ciągu życia niemal na pewno, bo kontakt z nim może mieć nawet 96% z nas. Najpowszechniejszą drogą zakażenia jest seks – i waginalny, i analny, i oralny, a nawet petting, czyli pieszczoty bez penetracji – natomiast wirusa wykrywa się również u osób, które nigdy nie współżyły. Oznacza to, że nawet ci, którzy nigdy nie uprawiali seksu, mogą mieć HPV!
MIT: Nie ma sensu się szczepić, jeśli wykryto u mnie wirusa HPV
Do dzisiaj odkryto ponad 200 typów wirusa HPV. Szczepionka 9-walentna obejmuje dziewięć najbardziej znanych szczepów, które są powiązane z prawie 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV-zależnych (np. raka odbytu, penisa, gardła, nosa, krtani, pęcherza moczowego, sromu, pochwy). Są różne typy wirusa HPV, a szczepionka chroni przed wieloma, dlatego warto się zaszczepić, nawet jeśli zdiagnozowano u Ciebie HPV.
Szczepienie może: pomóc zmniejszyć ryzyko ponownego zakażenia się tym samym lub innymi typami wirusa HPV, pómoc w zapobieganiu zmianom przednowotworowym oraz nowotworom związanym HPV i może pomóc w ochronie przed nawrotem zmian przednowotworowych u osób, które już przeszły leczenie związane z HPV.
MIT: Nie warto się szczepić po ukończeniu 14 roku życia
Nieprawda. Warto szczepić się w każdym wieku. Według rekomendacji WHO optymalnym momentem na zaszczepienie się jest okres przed inicjacją seksualną – wtedy istnieje największe prawdopodobieństwo, że organizm nie miał jeszcze kontaktu z wirusem, a to pozwala osiągnąć najlepsze efekty zdrowotne. Szczepienie w wieku nastoletnim pozwala wyprzedzić czas, w którym może dojść do zakażenia HPV. Starsze nastolatki i dorośli także mogą odnieść korzyści z ochronnego działania szczepienia, dlatego warto się zaszczepić w każdym wieku.
MIT: Szczepionka przeciwko HPV chroni tylko dziewczynki i kobiety
Wirusem HPV może zakazić się każda osoba, bez względu na płeć. Szczepienia są przeznaczone DLA KAŻDEJ PŁCI – zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. I nie, wcale nie dlatego, że ci drudzy tylko przenoszą HPV na partnerki. Oni także mogą zachorować, bo konsekwencje wirusa to nie tylko nowotwór szyjki macicy. Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że wirus powiązany nie tylko z nowotworami żeńskich narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy), ale także rakiem odbytu, prącia oraz głowy i szyi (głównie gardła).
MIT: Szczepienia przeciwko HPV nie są skuteczne w zapobieganiu rakowi szyjki macicy
W badaniach, które doprowadziły do zatwierdzenia szczepionek przeciwko HPV, szczepionki te zapewniały niemal 100% ochronę przed przetrwałymi zakażeniami szyjki macicy wirusami HPV typu 16 i 18. Ponadto badanie kliniczne szczepionek przeciwko HPV u mężczyzn wykazało, że mogą one zapobiegać zmianom komórek odbytu spowodowanym przetrwałą infekcją i brodawkami narządów płciowych.
W 2007 roku Australii wprowadziła bezpłatny program szczepień przeciwko HPV dla dziewcząt w wieku szkolnym. Od 2013 roku program ten rozszerzono również na chłopców. W ciągu kilku lat od wprowadzenia programu szczepień Australia zaobserwowała drastyczny spadek liczby przypadków zakażeń HPV. Badania wykazały redukcję infekcji HPV-16 i HPV-18, o ponad 90% w zaszczepionej populacji. Oprócz spadku liczby zakażeń HPV odnotowano również znaczący spadek częstości występowania przednowotworowych zmian w szyjce macicy. W badaniach wykazano, że u młodych kobiet zaszczepionych przeciwko HPV, częstość występowania tych zmian zmniejszyła się o około 50%. Prognozy oparte na długoterminowych danych sugerują, że Australia jest na dobrej drodze do niemal całkowitej eliminacji raka szyjki macicy w ciągu następnych dwóch dekad.
MIT: Szczepionka przeciwko HPV powoduje poważne skutki uboczne, m.in. bezpłodność
Podobnie jak w przypadku większości szczepionek, po szczepieniu mogą wystąpić łagodne skutki uboczne, w tym bolesność w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, zmęczenie i nudności. Bezpieczeństwo szczepień zostało wielokrotnie potwierdzone przez światowe organizacje zdrowia i organizacje nadzorujące bezpieczeństwo leków. Twierdzenia o niepłodności wywołanej szczepionką przeciwko HPV z powodu przedwczesnej niewydolności jajników są niepotwierdzone i nie mają poparcia w badaniach ani próbach klinicznych. Badanie przeprowadzone na ponad 200 tys. kobiet nie wykazało związku między szczepionką przeciwko HPV, a przedwczesną niewydolnością jajników. W rzeczywistości szczepionka przeciwko HPV może pomóc w ochronie płodności poprzez zapobieganie problemom ginekologicznym związanym z leczeniem raka szyjki macicy.
MIT: Nie potrzebuję szczepienia na HPV, jeśli regularnie wykonuję badanie cytologiczne
Wymazy cytologiczne i szczepionka są niezależne od siebie. Celem badania cytologicznego jest wykrycie komórek rakowych. Szczepionka działa w celu zapobiegania powstawaniu zmian nowotworowych, jednak nie zapewnia 100% ochrony. Tak więc zarówno szczepienie, jak i regularne wykonywanie badania cytologicznego są niezwykle ważne.
MIT: Szczepienie przeciwko HPV trzeba powtarzać co kilka lat
Po podaniu dwóch lub trzech dawek szczepionki nie ma konieczności podania dawki przypominającej. Obecne badania nie wskazuje na to, by szczepionka “przestawała działać” po jakimś czasie.
Szczepienie przeciwko HPV zachęci nastolatków do wcześniejszej inicjacji seksualnej
Żadne badania nie łączą szczepionki przeciwko HPV ze wzrostem aktywności seksualnej. Nie ma dowodów na to, że podanie szczepionki przeciwko HPV wiąże się z wcześniejszą inicjacją seksualną. Ponadto jedno z badań wykazało, że osoby zaszczepione angażują się w bezpieczniejsze praktyki seksualne, a po rozpoczęciu współżycia, mają mniejszą liczbę partnerów seksualnych.
MIT: Mój układ odpornościowy może sam poradzić sobie z wirusem HPV — nie muszę się szczepić
Choć większość zakażeń HPV nie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych i jest eliminowana przez system immunologiczny w ciągu kilku lat, to nie ma metody, która pozwoliłaby wcześniej sprawdzić, do której grupy należysz Ty, twoja osoba partnerska czy Twoje dziecko – czy do tej, która samoistnie wyeliminuje wirusa (ok. 80% populacji) czy tej, która sobie z nim nie poradzi (ok. 10-20%). Gdy układ odpornościowy organizmu nie jest w stanie pozbyć się infekcji HPV, może ona utrzymywać się i prowadzić do pojawienia się objawów HPV znacznie później lub powodować przekształcanie się normalnych komórek w komórki nieprawidłowe. Jeśli zmiany przedrakowe nie zostaną wykryte na czas, mogą prowadzić do nowotworu. Szczepienie przeciwko HPV może zapobiegać powstawaniu raka wywołanego przez szczepy wysokoonkogenne. Należy pamiętać, że szczepienia mogą jedynie pomóc, a nie zaszkodzić Twojej odporności.
Konsultacja: Karolina Lisek-Kubacka, lekarka w trakcie specjalizacji z chorób zakaźnych, doradczyni ds. HIV/AIDS, partyworkerka, edukatorka w zakresie redukcji szkód.
