Nasza kampania Bye Bye HPV skupia się na edukacji w zakresie przeciwdziałania HPV oraz na promocji szczepień profilaktycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Tutaj znajdziesz najważniejsze informacje o wirusie brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz dostępnych w Polsce szczepieniach przeciw HPV dla dzieci i dorosłych.
Czym jest wirus HPV i jakie nowotwory wywołuje?
HPV to wirus przenoszony najczęściej drogą płciową. Typy HPV wysokoonkogennego, czyli takie, które mogą prowadzić do rozwoju raka, są odpowiedzialne za ponad 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV– zależnych (np. raka odbytu, penisa, gardła, krtani, sromu, pochwy). Oprócz nowotworów wirus HPV może powodować także brodawki narządów płciowych tzw. kłykciny kończyste, które mogą występować zarówno u kobiet jak i mężczyzn.
Dlaczego trzeba się szczepić na HPV?
Szczepionki przeciw HPV chronią przed zakażeniem HPV, co oznacza zapobieganie chorobom nowotworowym związanym z HPV, zapobieganie wszystkim konsekwencjom, jakie mogą wynikać z faktu rozwoju nowotworu, a więc także zapobieganie zgonom. Szczepiąc dzieci, a także dorosłych, nie tylko chronimy się przed potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi, ale również przyczyniamy się do ogólnego zdrowia publicznego, ograniczając rozprzestrzenianie się wirusa.
Kto powinien zaszczepić się na HPV?
Wszyscy. Według rekomendacji WHO optymalnym momentem na zaszczepienie się jest okres przed inicjacją seksualną, dlatego w Polsce bezpłatnie szczepi się dzieci w wieku 9-14 lat. Starsze nastolatki i dorośli także mogą odnieść korzyści z ochronnego działania szczepienia, dlatego warto się zaszczepić w każdym wieku.
Nasi eksperci
Prof. Marzena Dębska
Lekarka, specjalistka położnictwa i ginekologii oraz perinatologii
Autorka wielu publikacji naukowych, wykładowczyni akademicka, edukatorka. Pracuje zawodowo w Dębski Clinic oraz Klinice Położnictwa i Perinatologii Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie.
Dr n. med. Maciej Jędrzejko
Ginekolog i wykładowca
Członek Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Autor i współautor publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach krajowych. Uczestnik i organizator konferencji, sympozjów i kursów szkoleniowych z zakresu Ginekologii i Położnictwa.
Dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska
Ginekolożka
Właścicielka Kliniki Estebelle, która jest miejscem bezpiecznym dla kobiet oraz współzałożycielka Fundacji Jeszcze, która dba o dostęp do antykoncepcji awaryjnej, walczy z ubóstwem menstruacyjnym oraz edukuje seksualnie.
Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Nowosielski
Ginekolog, onkolog, seksuolog
Specjalista Położnictwa i Ginekologii, Seksuologii oraz Ginekologii Onkologicznej. Ordynator Oddziału Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Katowicach.
Lek. Karolina Lisek-Kubacka
Lekarka specjalizująca się w chorobach zakaźnych
Działa w Mobilnym Serwisie Redukcji Szkód, certyfikowana doradczyni ds. HIV/AIDS. Wspiera SEXEDPL w tworzeniu treści edukacyjnych.
Aga Szuścik-Zięba
Edukatorka
Kreatywnie objaśnia ginekologię, profilaktykę onkologiczną i przechodzenie przez raka oraz bada ginekologiczne doświadczenie pacjenckie. Prowadzi Wielką Listę Ginekologów i Ginekolożek.
Materiały edukacyjne do wydrukowania
Ulotka „Szczepienia dorosłych”
Przebieg kampanii
Patronat
Wspierają nas
Najczęściej zadawane pytania
Jakie szczepionki na HPV są dostępne w Polsce?
Szczepionki przeciwko HPV zawierają cząstki wirusopodobne (białko z otoczki wirusa) różnych typów. W zależności od ilości reprezentowanych w szczepionce genotypów wirusa mówimy o walentności. I tak np. szczepionka 2-walentna Cervarix zawiera materiał dwóch typów wirusa (HPV16, HPV 18), a szczepionka 9-walentna Gardasil9 materiał 9 typów wirusa (HPV6, HPV11, HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58).
Kiedy zaszczepić dziecko przeciw HPV?
Najskuteczniejsze jest zaszczepienie przed ekspozycją na wirusa (przed rozpoczęciem współżycia). Program szczepień bezpłatnych przeznaczony jest dla dzieci, które zdmuchnęły 9 świeczek na torcie do dnia, kiedy mogą już zdmuchnąć 14. Ważne, żeby pierwszą dawkę szczepionki wykonać najpóźniej do dnia 14 urodzin.
Dlaczego trzeba szczepić chłopców?
Wśród nowotworów HPV- zależnych „króluje” rak szyjki macicy. Jednak wirus HPV może powodować również zmiany nowotworowe penisa, odbytu, okolic głowy i szyi jak np. gardła czy języka, które już nie mają zróżnicowania na płeć. Chłopcy są nosicielami wirusa, zarówno poprzez obecność w jamie ustnej, jak i narządów płciowych. Szczepienie chroni nie tylko przed rakiem, ale może chronić przed brodawkami narządów płciowych. Nie uzyskamy pełnej ochrony populacyjnej bez zablokowania drogi transmisji wirusa.
Dlaczego szczepienie daje większość skuteczność?
Dlatego, że układ immunologiczny nie jest w stanie wystarczająco zareagować na tego wirusa, który potrafi go „oszukać” poprzez blokowanie naturalnych mechanizmów naprawczych DNA naszych komórek i działać w ukryciu. Antygeny zawarte w szczepionce wywołują silniejszą odpowiedź immunologiczną niż naturalne zakażenie miejscowe, ponieważ powodują powstawanie pamięci długotrwałej komórek układu immunologicznego.
Czy szczepienia na HPV są bezpieczne?
Szczepienia na HPV są bezpieczne. Obecnie niemal we wszystkich krajach Europy szczepienia przeciw HPV figurują w krajowych programach szczepień dla nastolatków. Bezpieczeństwo szczepień zostało wielokrotnie potwierdzone przez światowe organizacje zdrowia i organizacje nadzorujące bezpieczeństwo leków. Szczepionki, z których dziś korzystamy, zostały gruntownie przebadane, a zasada ich działania, opisana prawie 30 lat temu.
Jakie mogą być skutki uboczne?
Podobnie jak w przypadku większości szczepionek, po szczepieniu mogą wystąpić łagodne skutki uboczne, w tym bolesność w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, zmęczenie i nudności. Fałszywe informacje o rzekomych powikłaniach rozpowszechniane w mediach nie mają potwierdzenia w badaniach naukowych. Nie odnotowano żadnego związku między szczepieniem na HPV a groźnymi objawami, takimi jak „zespół posturalnej tachykardii ortostatycznej” (inaczej: omdlenie), migreny, powikłania zakrzepowo-zatorowe czy niepłodność. Nie ma również dowodów na związek między szczepieniem a chorobami autoimmunologicznymi. W rzeczywistości szczepionka przeciwko HPV może pomóc w ochronie płodności poprzez zapobieganie problemom ginekologicznym związanym z leczeniem raka szyjki macicy.
Schematy szczepień HPV dla dzieci i dorosłych
Dzieci do 15 urodzin są szczepione w schemacie 2-dawkowym: 0,6 m-cy, czyli drugą dawkę przyjmują 6 miesięcy po pierwszej dawce, ale nie musimy tego pilnować „na sztywno”. Okienko na wykonanie drugiej dawki wynosi od 5 do 13 miesięcy po pierwszej. Od 15 urodzin dzieci powinny być szczepione już w schemacie 3-dawkowym: 0,2,6 dawkowym. Tu także dozwolone są pewne odstępstwa. Drugą dawkę należy podać co najmniej miesiąc po pierwszej dawce, a trzecią dawkę należy podać co najmniej 3 miesiące po drugiej dawce. Wszystkie trzy dawki powinny być podane w ciągu 1 roku.
Dla kogo szczepionka jest bezpłatna?
W ramach Programu Szczepień szczepienie i szczepionki są bezpłatne dla dziewcząt i chłopców w wieku 9-14 lat. Dla dzieci do 18 roku życia szczepionka 2-walentna Cervarix jest w pełni refundowana w aptece. Szczepionka 9-walentna Gardasil9 jest pełnopłatna, a cena może różnić się w zależności od apteki. Jest to wydatek rzędu kilkuset złotych.
Ile kosztuje szczepienie na HPV dla dorosłych?
Szczepionka 2-walentna Cervarix dla osób powyżej 18. r.ż. jest w aptece refundowana w 50%, odpłatność wynosi 138,18 PLN Szczepionka 9-walentna Gardasil9 jest pełnopłatna, cena może różnić się w zależności od apteki. Jest to wydatek rzędu kilkuset złotych. Szereg przychodni i gabinetów lekarskich (zwłaszcza ginekologicznych) oferuje odpłatne szczepienie przeciwko HPV, często oferując usługę szczepienia wraz z dostępną w placówce szczepionką.
Jak zapisać dziecko na szczepienie?
Aby zaszczepić dziecko, wystarczy umówić wizytę:
- przez Internetowe Konto Pacjenta
- przez aplikację mojeIKP
- w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
- przez infolinię +48 800 100 101 (w godzinach 08:00-18:00).
Jak może się zaszczepić osoba dorosła?
Sprawdź, które placówki realizują szczepienia przeciwko HPV.
Umów się na wizytę do ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu, prywatnie lub w ramach NFZ. Jeśli w danej placówce szczepionki są dostępne, możesz zaszczepić się bezpośrednio po kwalifikacji. Jeśli w danej placówce nie ma dostępnych szczepionek, poproś lekarza o receptę.
Receptę na szczepienia HPV dla osób dorosłych mogą wystawiać też pielęgniarki i położone.
Czy osoba, która ma HPV, może się zaszczepić?
Tak. Szczepieniu mogą być poddane również osoby, u których uzyskano pozytywny wynik testu HPV. Wówczas szczepionka chroni przed typami wirusa HPV zawartymi w formule szczepionki, którymi osoba nie jest zakażona w chwili jej podawania. Osoby po naturalnej infekcji i wytworzeniu przeciwciał mają nadal ryzyko reinfekcji tym samym genotypem HPV w przyszłości.
Dlaczego osoby dorosłe powinny się zaszczepić?
Zmniejsza ryzyko wystąpienia brodawek płciowych u aktywnych seksualnie osób mających kilku partnerów seksualnych w życiu
Zapobiegnie zakażeniem się innym genotypem wirusa HPV, a nawet tym samym genotypem kilka razy
Zapobieganie przeniesieniu wirusa z innej okolicy anatomicznej – autoinokulacji
Szczepienie zapobiega również nowym zakażeniom lub reinfekcji od partnera (tego samego lub nowego).
Może zmniejszać ryzyko progresji zmian przednowotworowych do choroby inwazyjnej
Może zmniejszać nawroty brodawek narządów płciowych, brodawek sromu i brodawek odbytu, penisa, brodawek jamy ustnej
Może zmniejszyć ryzyko przeniesienia zakażenia HPV na obecnych i przyszłych partnerów seksualnych
Czy wirus HPV zostaje na zawsze?
Zakażenie wirusem HPV nie zawsze oznacza, że będzie ono trwało do końca życia. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na przebieg infekcji, a w wielu przypadkach organizm jest w stanie samodzielnie zwalczyć wirusa. Kluczem do zarządzania infekcją HPV jest regularne monitorowanie zdrowia, prowadzenie zdrowego trybu życia i korzystanie z dostępnych szczepień ochronnych.
Mam HPV. Co dalej?
Pierwszym krokiem powinno być skonsultowanie się z lekarzem, aby omówić wyniki testu. Lekarz może, wyjaśnić, co oznacza wynik, zarekomendować dalsze badania, jeśli to konieczne, doradzić na temat opcji leczenia. Regularne badania są kluczowe w monitorowaniu stanu zdrowia. W zależności od wyników i zaleceń lekarza, mogą to być testy cytologiczne, badania kolposkopowe, regularne kontrole u dermatologa lub urologa w przypadku podejrzenia zmian skórnych lub śluzówkowych. Utrzymanie zdrowego stylu życia może pomóc w zarządzaniu wirusem HPV, rozważ konsultację z psychologiem, jeśli odczuwasz stres lub niepokój związany z diagnozą. Nawet w przypadku zakażenia już określonym typem HPV należy rozważyć szczepienie p/c HPV zarónwno dla Ciebie, jak i Twojego partnera.