JAK NAPRAWDĘ DOCHODZI DO CIĄŻY? FAKTY I MITY

Jak dochodzi do ciąży? Fot. Pexels

Opublikowano: 21 listopada 2024
Ostatnia aktualizacja: 22 listopada 2024

Plemnik spotyka komórkę jajową i bum: dochodzi do ciąży. Choć tak wygląda podstawowy mechanizm zapłodnienia, w organizmie człowieka dzieje się wiele procesów, które ułatwiają – lub czasami utrudniają – poczęcie. Bardzo często pytacie nas, czy można zajść w ciążę za pierwszym razem. Zastanawiacie się, czy dotknięcie nasienia, a następnie przeniesienie go w okolicę pochwy może skutkować zapłodnieniem. Nie wiecie, jak długo plemniki żyją na palcach i czy mogą samodzielnie przedostać się do pochwy.

Z tego artykułu dowiesz się o tym:

Jak zachodzi się w ciążę?

Jak dochodzi do zapłodnienia?

Czy można zajść w ciążę przez preejakulat?

Czy można zajść w ciążę uprawiając seks w wannie?

Jak długo żyją plemniki?

Czy zawsze jesteśmy płodni?

Co wpływa na płodność?

Czy kobieta owuluuje w każdym cyklu?

Czy antykoncepcja chroni w 100% przed ciążą?

Jakie są najczęstsze błędy w stosowaniu antykoncepcji?

Czy jeden stosunek wystarczy, żeby zajść w ciążę?

Czy można zajść w ciążę podczas okresu?

Czy można zajść w ciążę podczas pierwszego razu?

JAK ZACHODZI SIĘ W CIĄŻĘ?

Ciąża jest skomplikowanym procesem, który ma kilka etapów1. Wszystko zaczyna się od plemników i komórki jajowej.

Plemniki powstają w jądrach. Mieszają się z innymi płynami, tworząc nasienie (spermę), które wydostaje się z penisa podczas ejakulacji  — są ich miliony, ale wystarczy, że jeden plemnik spotka się z komórką jajową, aby zajść w ciążę.

Komórki jajowe produkowane są w jajnikach, a hormony, które kontrolują cykl menstruacyjny, powodują, że co miesiąc dojrzewa kilka jajeczek. Kiedy komórka jajowa jest dojrzała, oznacza to, że jest gotowa do zapłodnienia przez plemnik. Hormony sprawiają również, że wyściółka macicy staje się gruba i bardziej gąbczasta, ponieważ przygotowuje organizm do ciąży.

Mniej więcej w połowie cyklu menstruacyjnego jedno dojrzałe jajeczko opuszcza jajnik — następuje owulacja — i przemieszcza się jajowodem w kierunku macicy.

Komórka jajowa przez około 16–32 godz. powoli przemieszcza się przez jajowód, sprawdzając, czy w pobliżu znajdują się plemniki.

Znajomość fizjologii cyklu menstruacyjnego pozwala zrozumieć, w jaki sposób funkcjonuje organizm, pozwala lepiej przygotować się na zajście w ciążę lub uniknięcie nieplanowanej ciąży.

JAK DOCHODZI DO ZAPŁODNIENIA?

Jeśli nasienie dostanie się do pochwy, plemniki mogą przedostać się przez szyjkę macicy. Plemniki współpracują z macicą i przesuwają się w kierunku jajowodów. Jeśli w tym samym czasie komórka jajowa przemieszcza się przez jajowody, plemniki i komórka jajowa mogą się połączyć. Kiedy plemnik łączy się z komórką jajową, nazywamy to zapłodnieniem2. Po spotkaniu z komórką jajową jądra komórki jajowej i plemnika łączą się i dzielą swoim materiałem genetycznym. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, zapłodnione jajo stanie się 
zygotą.

Jeśli plemnik połączy się z komórką jajową, zapłodniona komórka jajowa przemieszcza się jajowodem w kierunku macicy. Zaczyna dzielić się na coraz więcej komórek, tworząc kulę komórek (zwaną blastocystą), która dociera do macicy około 3–4 dni po zapłodnieniu.

Blastocysta unosi się w macicy przez kolejne 2–3 dni. Jeśli przyczepi się do wyściółki macicy, nazywa się to implantacją. Implantacja zwykle rozpoczyna się około sześciu dni po zapłodnieniu i trwa około 3-4 dni. Gdy macica wykryje blastocystę, uwalnia enzymy, które rozbijają zewnętrzną błonę blastocysty. Gdy bariera ta zostanie rozbita, blastocysta może przyłączyć się do endometrium. Wtedy oficjalnie rozpoczyna się ciąża.

Na 10 zapłodnionych jajeczek od 4 do 6 nie dożyje implantacji.

CZY MOŻNA ZAJŚĆ W CIĄŻĘ PRZEZ PREEJAKULAT?

Szanse na zajście w ciążę z preejakulatu są dość niskie. Ale jest to możliwe.

Preejakulat to niewielka ilość płynu, która wydostaje się z penisa przed wytryskiem. U niektórych osób preejakulat zawiera czasami niewielką ilość plemników. Oznacza to, że plemniki mogą dostać się do pochwy i ewentualnie zapłodnić komórkę jajową. Nie ma sposobu, aby stwierdzić, u kogo w preejakulacie znajdują się plemniki, a u kogo nie, co jest jednym z powodów, dla których metoda stosunku przerywanego nie jest skuteczną metodą zapobiegania ciąży.

CZY MOGĘ ZAJŚĆ W CIĄŻĘ, UPRAWIAJĄC SEKS W WANNIE?

Uprawianie seksu w wodzie bez prezerwatywy lub innego rodzaju zabezpieczenia nie niweluje ryzyka zajścia w ciążę. Warto pamiętać, że plemniki nie mogą żyć długo poza ciałem. Jeśli dojdzie do wytrysku w wodzie (a nie w pochwie), plemniki obumrą w ciągu kilku minut. Jeśli jednak dojdzie do wytrysku wewnątrz pochwy lub w okolicach sromu, plemniki pozostaną żywe i może dojść do zapłodnienia.

JAK DŁUGO ŻYJĄ PLEMNIKI?

Plemniki potrzebują wilgoci i ciepła, aby przetrwać, więc po wystawieniu na działanie powietrza i wyschnięciu nasienia plemniki szybko obumierają. Plemniki wytryskujące do 
prezerwatyw mogą przetrwać kilka godzin3, gdy dostaną się na ubranie albo skórę, przetrwają kilka minut.

CZY ZAWSZE JESTEŚMY PŁODNI?

Średni cykl menstruacyjny trwa 28 dni, ale każda kobieta jest inna i prawie 50% cykli kobiet różni się długością o 7 dni lub więcej. Jedno z badań4 na grupie ponad 800 kobiet wykazało, że tylko 14% kobiet z 28-dniowym cyklem faktycznie miało owulację 14 dnia. Dzień owulacji wynosił od 11 do 20 dnia. Ponieważ cykle menstruacyjne różnią się długością, tak samo zmienia się czas owulacji, więc może być trudno określić dokładnie swoje dni płodne.

Aby zajść w ciążę, musisz uprawiać seks w dniach poprzedzających owulację oraz następujących po niej. Dzień przed owulacją i dzień samej owulacji to dwa najbardziej płodne dni. Gdy komórka jajowa zniknie (zwykle w ciągu dnia od owulacji), nie możesz zajść w ciążę, dopóki nie rozpocznie się kolejny cykl menstruacyjny.

W trakcie owulacji płyn szyjkowy często przypomina białko jaja: jest rzadki, śliski i rozciągliwy. Dzięki temu plemniki nie mają trudności z przejściem przez szyjkę macicy. Okres między momentem, w którym śluz szyjkowy jest idealny dla plemników, a owulacją, nazywany jest 
oknem płodności. „Okno płodności” trwa do sześciu dni5. Jesteś najbardziej płodna w dniu owulacji i dzień przed nią. Jednak ponieważ plemniki mogą przetrwać do sześciu dni, uprawianie seksu w dniach poprzedzających owulację może zwiększyć szanse na zajście w ciążę.

JAK STYL ŻYCIA WPŁYWA NA PŁODNOŚĆ MĘŻCZYZNY?

Palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, przyjmowanie narkotyków wiąże się m.in. z uszkodzeniem materiału genetycznego (DNA) gamet. Nadwaga i otyłość zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, skutkuje zaburzeniami hormonalnymi i potencjalnymi problemami prokreacyjnymi.

Mężczyźni stosujący anaboliki muszą pamiętać, że powodują one nie tylko zaburzenia erekcji, ale są też jedną z częstszych przyczyn nieprawidłowej spermatogenezy.

Chcąc jak najdłużej zachować płodność, warto stosować dietę bogatą w antyoksydanty, pamiętać o regularnej aktywności fizycznej i zrezygnować z używek.

CZY KAŻDA KOBIETA OWULUJE W KAŻDYM CYKLU?

Owulacja to faza cyklu menstruacyjnego, podczas której następuje uwolnienie komórki jajowej z jednego z jajników. Do owulacji dochodzi zwykle raz w miesiącu, około dwóch tygodni przed następną miesiączką. Owulacja może trwać od 16 do 32 godzin.

Do owulacji NIE dojdzie, jeśli:

  • kobieta jest po menopauzie
  • przyjmuje pigułki antykoncepcyjne
  • jest w ciąży.

Niektóre kobiety nie owulują regularnie. Jest to normalne w ciągu pierwszych dwóch do trzech lat po rozpoczęciu miesiączki i w okresie poprzedzającym menopauzę. Niektóre schorzenia, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS) mogą powodować nieregularną owulację, tak samo jak miesiączka może ustać z powodu nadmiernych ćwiczeń lub zaburzeń odżywiania. Kobiety z pewnymi schorzeniami hormonalnymi w ogóle nie owulują.

Jak nie zajść w ciążę? Fot. Pexels

CZY ANTYKONCEPCJA CHRONI W 100% PRZED CIĄŻĄ?

Jedyną formą antykoncepcji, która jest w 100% skuteczna, jest abstynencja. Niektóre metody antykoncepcji działają lepiej niż inne. Ważne jest, aby pamiętać, że żadna metoda antykoncepcji nie jest w 100% skuteczna w zapobieganiu ciąży.

Najbardziej skutecznymi metodami, zapewniającymi prawie 99% skuteczność są wazektomia, wkładka wewnątrzmaciczna oraz implant antykoncepcyjny. Jeśli obawiasz się, że jedna metoda antykoncepcji może nie być wystarczająca, możesz używać dwóch np. prezerwatywy (która dodatkowo chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową) i pigułek antykoncepcyjnych.

JAKIE BŁĘDY MOGĄ PROWADZIĆ DO NIEPLANOWANEJ CIĄŻY?

Istnieje wiele różnych metod antykoncepcji, które pomogą Ci uniknąć nieplanowanej ciąży, ale ich skuteczność zależy od tego, jak je stosujesz. Najczęstsze błędy podczas stosowania antykoncepcji to m.in.:

Zapominanie o tabletce antykoncepcyjnej

Istnieją dwa rodzaje pigułek antykoncepcyjnych —  pigułki dwuskładnikowe i jednoskładnikowe. Te pierwsze zawierają zarówno progestagen (syntetyczną formę progesteronu), jak i estrogen, podczas gdy tabletki jednoskładnikowe zawierają tylko progestagen. Obie muszą być przyjmowane regularnie, aby zapobiec ciąży. Jeśli pominiesz jedną pigułkę, ryzyko zajścia w ciążę jest nadal niskie, o ile przyjmiesz ją tak szybko, jak sobie o tym przypomnisz. Ale jeśli pominiesz co najmniej dwie pigułki, a w ciągu ostatnich pięciu dni uprawiałaś seks, powinnaś zastosować antykoncepcję awaryjną, przez kolejny tydzień powstrzymać się od seksu lub zastosować dodatkową formę antykoncepcji, taką jak prezerwatywa.

Jeśli masz trudności z pamiętaniem o codziennym przyjmowaniu pigułek:

  • Połóż tabletki na stoliku nocnym obok szklanki wody, abyś mogła wziąć jedną po przebudzeniu.
  • Ustaw alarm w telefonie.
  • Trzymaj tabletki obok szczoteczki do zębów lub żelu do mycia twarzy, aby pamiętać o ich zażyciu zaraz po przebudzeniu lub przed pójściem spać. 

Nie bierzesz pigułki o tej samej porze każdego dnia 

Ważne jest również, kiedy bierzesz pigułkę. Pigułki dwuskładnikowe nie muszą być przyjmowane o tej samej porze każdego dnia, o ile bierzesz je w tym samym pięcio- lub sześciogodzinnym przedziale czasowym. Na przykład, jeśli bierzesz pigułkę o 7 rano przez większość dni w tygodniu, ale nie wcześniej niż o 10 rano jednego lub dwóch dni, zazwyczaj nadal będziesz chroniona przed nieplanowaną ciążą.

Pigułka jednoskładnikowa zawierająca wyłącznie progesteron musi być przyjmowana w ciągu tych samych trzech godzin każdego dnia. Taka pigułka zawiera mniejsze dawki hormonów niż pigułka dwuskładnikowa, więc przyjmowanie jej w tym samym czasie jest kluczowe dla utrzymania poziomu hormonów niezbędnego do zapobiegania ciąży.

Najczęstszym powodem nieplanowanej ciąży nie jest nieskuteczna antykoncepcja, tylko niestosowanie żadnych metod zapobiegania ciąży.

Przyjmujesz leki, które wpływają na antykoncepcję

Niektóre leki mogą zmniejszać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Należą do nich:

  • Gryzeofulwina, lek przeciwgrzybiczy stosowany w leczeniu zakażeń skóry 
  • Ryfampicyna, antybiotyk stosowany w leczeniu gruźlicy
  • Dziurawiec, ziołowy suplement stosowany czasami w leczeniu depresji i lęku.

Przed rozpoczęciem stosowania jakiejkolwiek antykoncepcji porozmawiaj z lekarzem o lekach, które przyjmujesz. Ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem, jeśli zaczynasz stosować jakikolwiek nowy antybiotyk lub lek, aby upewnić się, że nie wpłynie to na zdolność organizmu do metabolizowania metody antykoncepcji.

Potrzebujesz pomocy? Skorzystaj z anonimowych porad ekspertów SEXEDPL

Używasz przeterminowanych lub uszkodzonych prezerwatyw

Łatwo jest kupić paczkę prezerwatyw, gdzieś ją schować, a potem o niej zapomnieć. Ale mają one datę ważności. Ponadto miejsce przechowywania prezerwatyw ma kluczowe znaczenie dla ich skuteczności. Trzymanie jednej w portfelu lub tylnej kieszeni może ją uszkodzić. Zawsze sprawdza datę ważności prezerwatyw i wymieniaj je, gdy się przeterminują. Trzymaj je również z dala od ciepła. Przechowuj je w chłodnym, suchym miejscu, np. na stoliku nocnym.

Używasz zbyt małych lub zbyt dużych prezerwatyw

Ważne jest, aby stosować prezerwatywę o odpowiednim rozmiarze. Zbyt duża może się zsunąć, zbyt mała – rozerwać. Prezerwatywy dostępne są w wielu rozmiarach, więc powinieneś być w stanie znaleźć taką, która będzie pasować.

Za późno zakładasz prezerwatywę

Musisz założyć prezerwatywę przed rozpoczęciem seksu (zanim twoje genitalia zetkną się z genitaliami partnerki). Jeśli prezerwatywa będzie nałożona tuż przed wytryskiem (ejakulacją), nie będziesz chroniona_y przed chorobami przenoszonymi drogą płciową ani ciążą, ponieważ prawdopodobnie doszło już do wymiany płynów.

Nieprawidłowo naklejasz plaster antykoncepcyjny

Plaster antykoncepcyjny zawiera estrogen i progestagen, które zapobiegają owulacji. Nakleja się go na skórę co siedem dni, aby organizm mógł wchłonąć te hormony. Plaster należy nakładać na suchą, czystą skórę, ale nie w miejscu, które może drażnione, np. przez ramiączka biustonosza. Niewłaściwe nałożenie plastra może oznaczać mniejsze wchłanianie hormonów.

CZY JEDEN STOSUNEK WYSTARCZY DO POCZĘCIA?

Tak. Jeśli nie stosujecie antykoncepcji a plemniki dostaną się do pochwy, może dojść do zapłodnienia. Może to mieć miejsce, gdy uprawiacie seks waginalny, a partner ejakuluje (uwalnia płyn zwany nasieniem lub „spermą”, który przenosi plemniki).

Możesz zajść w ciążę, jeśli partner wytryskuje w pobliżu Twojej pochwy lub wysuwa penisa przed osiągnięciem pełnego podniecenia seksualnego. W tym momencie z penisa może wydostać się odrobina płynu zwanego preejakulatem, który także może przenosić plemniki.

CZY SEKS PODCZAS MIESIĄCZKI MOŻE SPOWODOWAĆ CIĄŻĘ?

Jest mało prawdopodobne, że zajdziesz w ciążę podczas okresu, ale jest to możliwe. Jesteś płodna w dniach poprzedzających owulację i w jej okolicach – ze względu na żywotność plemników – a jeśli masz krótki cykl, możesz mieć owulację tuż po okresie. Możesz więc być płodna na bardzo wczesnym etapie cyklu, kiedy jeszcze masz okres.

CZY ZAJŚCIE W CIĄŻĘ JEST MOŻLIWE PODCZAS PIERWSZEGO STOSUNKU?

To powszechny mit, że nie można zajść w ciążę podczas pierwszego niezabezpieczonego stosunku. Zawsze istnieje możliwość zajścia w nieplanowaną ciążę, jeśli uprawiasz seks bez zabezpieczenia – nawet za pierwszym razem. Jeśli uprawiasz seks bez zabezpieczenia i nie chcesz zajść w ciążę, musisz wybrać metodę antykoncepcji, która będzie dla Ciebie odpowiednia.

JAKĄ ROLĘ ODGRYWA WIEK PRZY PRÓBACH ZAJŚCIA W CIĄŻĘ?

Okres maksymalnej płodności kobiet przypada na 20-25 rok życia6. Wraz z wiekiem rezerwa jajnikowa oraz jakość komórek jajowych obniża się. Zdrowa 30-latka ma ok. 20% szans na zajście w ciążę podczas jednego cyklu, u kobiety w wieku 40 lat szanse te spadają do zaledwie 5%. To samo dotyczy jakości plemników, która również ulega pogorszeniu wraz z wiekiem mężczyzny.

Przypisy:

  1. https://www.medonet.pl/zdrowie,zaplodnienie—objawy–przebieg–kiedy-jest-mozliwe-,artykul,1733764.html ↩︎
  2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zap%C5%82odnienie_u_cz%C5%82owieka ↩︎
  3. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(00)83252-3/fulltext ↩︎
  4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7381001/ ↩︎
  5. https://invimed.pl/blog/owulacja-objawy-jak-rozpoznac-jajeczkowanie ↩︎
  6. https://klinikainvicta.pl/blog/plodnosc-a-wiek/ ↩︎

Total
0
Shares
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

podstawy edukacji seksualnej