Opublikowano: 4 lipca 2025
Przemoc rówieśnicza to realny problem, który dotyka ogromnej liczby dzieci i nastolatków w Polsce. Z raportu Fundacji „Dajemy Dzieciom Siłę”1 wynika, że aż 66% młodych osób doświadczyło przemocy ze strony rówieśników. Najczęściej przybiera ona formę wyśmiewania, poniżania, wykluczania lub zastraszania – zarówno offline, jak i w internecie. Co trzeci nastolatek deklaruje, że został przynajmniej raz upokorzony lub wykluczony przez grupę, a co czwarty doświadczył przemocy psychicznej w ostatnich dwunastu miesiącach. Dane pokazują też, że zjawisko nie tylko nie słabnie – ono się pogłębia.
Potwierdza to także raport „Obraz bullyingu w szkołach ponadpodstawowych”2 opracowany przez SWPS, system RESQL i Fundację UNIQA. Wynika z niego, że ponad 60% uczniów szkół średnich ma styczność z bullyingiem – czyli powtarzalną, długotrwałą przemocą ze strony rówieśników. 4% nastolatków doświadcza go codziennie. To mogą być popychania, przezwiska, groźby, ale też wykluczanie z klasowych aktywności czy publikowanie obraźliwych treści w sieci. Skala zjawiska i jego długofalowe skutki – od obniżonej samooceny, przez depresję, aż po próby samobójcze – pokazują, że nie możemy dłużej traktować przemocy w szkołach jako tematu tabu.
JAK SIĘ ZACHOWAĆ, GDY WIDZĘ, ŻE KTOŚ DOŚWIADCZA PRZEMOCY?
1. REAGUJ – pokaż, że widzisz i nie zgadzasz się
Dla młodzieży: Milczenie może być odebrane jako przyzwolenie. Jeśli czujesz się bezpiecznie – zareaguj. Twoja postawa ma znaczenie.
Dla dorosłych: Reaguj natychmiast, spokojnie i stanowczo. Nie minimalizuj przemocy jako „żartów” czy „błahych konfliktów”. Jasna postawa dorosłych buduje normy i poczucie bezpieczeństwa u dzieci i młodzieży.
2. ZGŁASZAJ – mówienie to ochrona
Dla młodzieży: Powiedz o przemocy zaufanej osobie dorosłej – wychowawcy_czyni, pedagogowi_żce, rodzicowi. Masz prawo do bezpieczeństwa i wsparcia. Zgłoszenie to akt odwagi i troski.
Dla dorosłych: Traktuj każde zgłoszenie poważnie. Współpracuj z innymi dorosłymi: szkołą, specjalistami_tkamii, czasem także instytucjami zewnętrznymi. Twoje działanie może przerwać krzywdzący cykl i zapobiec długofalowym konsekwencjom.
3. WSPIERAJ – bądź obecny i empatyczny
Dla młodzieży: Nawet proste „słyszałem, co się stało – jesteś okej?” może być ważnym gestem. Czasem osoba, która doświadcza przemocy, potrzebuje tylko poczuć, że nie jest sama.
Dla dorosłych: Zaoferuj rozmowę w spokojnej, bezpiecznej przestrzeni. Słuchaj uważnie, bez przerywania i osądzania. Pokaż, że jesteś wsparciem, niezależnie od roli dziecka w tej sytuacji.
4. DOKUMENTUJ – nazwij to, co się dzieje
Dla młodzieży: Zapisuj sytuacje, w których dochodzi do przemocy – nawet jeśli wydają się „niewielkie”. Zanotuj kto, co, gdzie i kiedy. To pomaga nie tylko przy zgłoszeniu, ale także uporządkować własne emocje i nazwać doświadczenia.
Dla dorosłych: Obserwuj i notuj konkretne zachowania, nie interpretacje. Dokumentacja, wspiera działania interwencyjne i pozwala zauważyć wzorce. Warto również zapytać dziecko/ucznia o jego perspektywę, bez oceniania.
