Opublikowano: 21 lutego 2024
Ostatnia aktualizacja: 12 września 2024
Kiła to najczęściej diagnozowana w Polsce choroba zakaźna przenoszoną drogą płciową. Statystyki Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH pokazują, że w 2023 roku na kiłę w Polsce zachorowało 2988 osób. To wzrost o 50% w porównaniu do roku poprzedniego. Jednak według lekarzy i lekarek liczba osób zakażonych kiłą może być znacznie większa? Dlaczego? Statystyki te dotyczą jedynie przypadków rozpoznanych, zgłoszonych i zarejestrowanych. Kiła przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, a wiele osób uważa, że ich osobiste ryzyko zachorowania jest niewielkie.
CO TO JEST KIŁA?
Kiła, znana także pod nazwą syfilis, to choroba bakteryjna przenoszona najczęściej drogą płciową, którą wywołuje krętek blady- bakteria (Treponema pallidum). Wnika on do organizmu przez mikrourazy w skórze i nieuszkodzoną błonę śluzową. Kiła nazywana jest „wielkim naśladowcą”, ponieważ jej objawy mogą naśladować wiele innych chorób.
JAK MOŻNA ZAKAZIĆ SIĘ KIŁĄ?
Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez stosunek pochwowy, analny lub oralny. Ale kiłą można zarazić się także przez pocałunek z osobą zakażoną, która ma zmiany kiłowe w gardle. Kiłą można zakazić się również przez kontakt skóry i krew (gdy skóra jest uszkodzona).
Kiła może być również wrodzona i dotyczy dzieci zarażonych krętkiem kobiet, które zachodząc w ciążę, nie miały świadomości tego problemu. Badania nad tym zaleca się w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży. Jeśli w porę nie podejmie się leczenia, dzieci z wrodzoną kiłą będą się z nią mierzyć przez całe życie.
KIŁA WCZESNA: OBJAWY
Od zakażenia krętkiem bladym do pierwszych objawów kiły może minąć od 9 do 90 dni. Zaraźliwość kiły jest wysoka, a jej przebieg może być utajony. Choroba rozwija się w kilku etapach. Przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo, ale u wielu osób pierwsze objawy zakażenia pojawiają się po dwóch-trzech tygodniach.
Symptomy kiły mogą pojawić się kilka tygodni po zakażeniu, a nawet po kilku miesiącach czy latach. W ciągu pierwszego roku choroby charakterystyczne jest samoistne znikanie objawów i przechodzenie ich w stan ukryty. Wysypka ta może jednak ustąpić po 2-3 tygodniach. W rezultacie wiele osób nie decyduje się na wizytę u lekarza, myśląc, że ich dolegliwości to nic groźnego.
Pierwszym objawem kiły wczesnej jest owrzodzenie, które pojawia się w miejscu kontaktu (narządy płciowe, okolice odbytu, rzadziej w jamie ustnej czy na wargach). Może wypływać z niego surowicza wydzielina z właściwościami zakaźnymi. Powiększają się także węzły chłonne. Niebolesne pojedyncze owrzodzenie, które czasami bywa niezauważalne, goi się samoistnie w ciągu kilku tygodni.
Przy braku leczenia kiła przechodzi w kolejny etap. Po kilku miesiącach mogą pojawić się następujące objawy:
wysypka, najczęściej na tułowiu, zmiany plamisto-grudkowe na dłoniach i podeszwach stóp
zmiany na narządach płciowych
obrzęk węzłów chłonnych
objawy grypopodobne, takie jak: gorączka, ból głowy, zmęczenie, utrata apetytu, bóle mięśni, bóle stawów i gardła.
białe plamy w jamie ustnej
Z biegiem czasu kiła może powodować problemy z wątrobą, wzrokiem, nerkami i przewodem pokarmowym.
KIŁA PÓŹNA: OBJAWY
Kiła może pozostać w ukryciu przez całe życie, ale choroba prowadzi do zmian w układzie nerwowym i może wywoływać późniejszą kiłę układu nerwowego.
Kiła późna może rozwinąć się w dowolnym momencie, od roku do nawet 30 lat od zakażenia. Może przebiegać bezobjawowo lub mogą w niej występować objawy kiły wczesnej. W tym czasie kiła może atakować układ sercowo-naczyniowy (tętniaki aorty wstępującej), nerwowy (np. zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, porażenie postępujące, wiąd rdzenia), narządy wewnętrzne (nacieki), skórę i kości. Mogą też pojawić się kilaki (guzy) w różnych narządach.
Jeśli kiła nie będzie leczona, może powodować poważne problemy zdrowotne, utratę wzroku, uszkodzenie układu nerwowego, kostnego, a w niektórych przypadkach może prowadzić do śmierci.
KIEDY ZROBIĆ TEST NA KIŁĘ
Kiedy zrobić test na kiłę?
- Jeżeli utrzymywane były kontakty seksualne bez zabezpieczania prezerwatywą lub chusteczką lateksową,
- jeśli w 3–4 tyg. po kontakcie seksualnym na narządach płciowych i śluzówkach jamy ustnej pojawiło się niebolesne owrzodzenie,
- gdy występuje wysypka plamista, plamisto-grudkowa na tułowiu, twarzy, kończynach, wysypce nie towarzyszy świąd,
- gdy występuje wysypka plamisto-grudkowa lub grudkowo- złuszczająca na podeszwach i dłoniach
- gdy osoba partnerska ma pozytywny wynik testu na kiłę.
KIŁA: BADANIE
Lekarz pierwszego kontaktu lub dermatolog/wenerolog zleci Ci badanie krwi w celu zdiagnozowania choroby.
KIŁA: LECZENIE
Kiła jest chorobą, którą można skutecznie leczyć. Leczenie polega na podawaniu antybiotyku, a w celu uniknięcia powikłań leczenie trzeba rozpocząć je jak najszybciej. Długość leczenia zależy od tego, w jakim stadium kiły znajduje się dana osoba.
KIŁA I INNE CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ: GDZIE WYKONAĆ BADANIE?
Wiedząc, jak ważna jest profilaktyka, warto również wiedzieć, gdzie można wykonać badania diagnostyczne w kierunku STI. O wykonanie badań warto poprosić każdego partnera, z którym uprawiamy lub zamierzamy uprawiać seks. Takie badania można wykonać bezpłatnie, w ramach NFZ, dostając skierowanie od lekarza_ki wenerologa_żki. Na wizytę u wenerologa_żki nie potrzeba skierowania, ale już na wykonanie konkretnych badań – tak. Dobrze jest udać się do większego ośrodka, jak np. szpital, gdzie zawsze jest większy dostęp do badań diagnostycznych. Małe przychodnie często nie posiadają wielu badań w ramach swojej działalności.
Można również wykonać badania w kierunku zakażeń przenoszonych drogą płciową odpłatnie. Aby je zrobić, nie jest potrzebne skierowanie.
JAK UNIKNĄĆ ZAKAŻENIA KIŁĄ?
W ochronie przed chorobami przenoszonymi drogą płciową pomogą prezerwatywy (damskie i męskie), a także lateksowe chusteczki do seksu oralnego. Dbanie o odpowiednie nawilżenie, na przykład lubrykantami, także zmniejsza ryzyko urazów.
Najlepiej, żeby przed rozpoczęciem współżycia obie strony przeszły testy w kierunku infekcji i chorób przenoszonych drogą płciową. Jeśli decydujesz się na kontakty seksualne z nową osobą i nie zbadaliście się, to zawsze podczas seksu, niezależnie od rodzaju pieszczot, trzeba używać zabezpieczeń.