Opublikowano: 11 kwietnia 2025
Ostatnia aktualizacja: 14 kwietnia 2025
11 kwietnia w Teatrze 6. Piętro odbyła się konferencja prasowa Fundacji SEXEDPL, podczas której zaprezentowane zostały wyniki ogólnopolskiego badania „Imprezowa Mapa Polski” przygotowanego na zlecenie SEXEDPL i Uber Polska przez agencję Y&Lovers. Wnioski z badania były również powodem do powstania i launchu aplikacji HomeGirl – stworzonej przez kobiety, dla kobiet, z myślą o ich bezpieczeństwie w przestrzeni publicznej.
DLACZEGO ZROBILIŚMY TAKIE BADANIE?
11 kwietnia startujemy z nową odsłoną kampanii edukacyjnej wspierającej działanie Antyprzemocowej Linii Pomocy i mówimy o tym, w jaki sposób zadbać o swoje bezpieczeństwo.
Od 2021 roku na Antyprzemocową Linię Pomocy SEXEDPL 720 720 020, dzwonią osoby, które doświadczyły molestowania, gwałtu, przemocy psychicznej lub fizycznej. Opowiadają często o tym, co spotkało je na imprezach, koncertach, czy w trakcie powrotu do domu. Z tych rozmów narodziła się potrzeba zebrania danych i pokazania, że to nie są odosobnione przypadki. Tak powstało badanie „Imprezowa Mapa Polski”, przygotowane przez agencję Y&Lovers we współpracy z Uber Polska.
“Imprezowa mapa Polski”, choć może kojarzyć się z przewodnikiem po najlepszych klubach i festiwalach, jest w rzeczywistości bolesnym dokumentem o przemocy seksualnej.
– Ten raport to sygnał, że nie możemy dłużej milczeć. HomeGirl to nasza odpowiedź – technologia, która daje kobietom realne wsparcie tam, gdzie zawodzi system. To akt solidarności i dowód, że nie jesteśmy same – mówi Anja Rubik, założycielka i prezeska SEXEDPL.
Gwałt, molestowanie, niechciany dotyk, nachalne nagabywanie czy podanie tzw. pigułki gwałtu – to zjawiska, z którymi w przestrzeniach imprezowych zetknęły się tysiące osób w Polsce. Nasz raport pokazuje skalę problemu i ujawnia, jak bardzo przemoc seksualna przeniknęła do rzeczywistości nocnego życia.
Wyniki badania są alarmujące. Aż 78% osób uczestniczących w imprezach przyznało, że doświadczyło lub było świadkiem przemocy seksualnej. Przemoc ta nie zawsze przybiera formę jawnego ataku – często jest subtelna, ugruntowana w społecznych normach i lekceważona przez otoczenie. To nie są pojedyncze incydenty – to systemowy problem, który dotyka przede wszystkim młodych ludzi, głównie kobiet, i który wciąż pozostaje tematem tabu.
– Największym zaskoczeniem okazała się skala problemu. Choć miałyśmy świadomość, że przemoc seksualna to poważne zjawisko, nie spodziewałyśmy się, że w taki czy inny sposób dotyka niemal każdego, kto chce miło spędzić czas na dyskotece czy w klubie. Odkrycie, że najbardziej narażone są młode kobiety potwierdziło intuicje całego zespołu badawczego, ale też wywołało w nas feministyczny gniew – co chcemy podkreślić – zarówno w kobietach, jak i mężczyznach – tłumaczy Marysia Perschke z agencji Y&Lovers.
CO POKAZUJE „IMPREZOWA MAPA POLSKI”?
– Na Antyprzemocowej Linii Pomocy słyszymy historie kobiet, które czują się bezradne, winne, zagubione. Dlatego ta kampania to dla nas coś więcej niż launch nowego narzędzia – to apel o traktowanie przemocy seksualnej z należytą powagą. Wyniki badania „Imprezowa Mapa Polski” brutalnie pokazują skalę problemu. HomeGirl to technologia, która działa w duchu siostrzeństwa – mówi Magda Stawinoga, project managerka SEXEDPL.
Z danych zebranych przez agencję Y&Lovers na potrzeby raportu powstałego na zamówienie SEXEDPL i Uber Polska wynika, że 3 na 4 osoby doświadczyły lub były świadkami przemocy seksualnej w czasie imprez. Aż 80% kobiet deklaruje, że obawia się o swoje bezpieczeństwo podczas imprezowania.
Najczęstsze formy nadużyć to:
- niechciany dotyk (84% przypadków)
- seksualne komentarze i „żarty” (75%)
- natrętne nagabywanie mimo odmowy (71%)
Te statystyki pokazują, że przemoc seksualna na imprezach jest znacznie bardziej powszechna niż inne formy agresji, takie jak kradzieże (45%) czy bójki (32%).
„W heteroseksualnych dyskotekach czuję się jak mięso” — komentuje Kasia, 27-latka z raportu. Te słowa oddają powszechne wśród kobiet doświadczenie przestrzeni klubowej jako miejsca, gdzie ich granice intymności są regularnie naruszane. Wielu respondentów opisuje te zachowania jako „niestety normalny” element imprezowania, co wskazuje na głęboką normalizację problemu w naszej kulturze rozrywkowej.
Problem przemocy seksualnej na imprezach dotyka nierównomiernie różne grupy społeczne. Najbardziej narażone są młode kobiety – aż 80% z nich przyznaje, że regularnie obawia się o swoje bezpieczeństwo podczas imprezowania. Dla porównania, wśród mężczyzn odsetek ten wynosi zaledwie 38%, co pokazuje ogromną dysproporcję w doświadczaniu przestrzeni publicznej w zależności od płci.
Szczególnie niepokojące są dane dotyczące najmłodszej grupy wiekowej (18-24 lata), która jest jednocześnie najbardziej narażona na przemoc i najrzadziej zgłasza incydenty.
– Fakt, że przemoc wśród najmłodszych badanych (18-24 lata) jest najczęstsza, a jednocześnie najrzadziej zgłaszana, może wynikać z kilku czynników. Po pierwsze, młodsze osoby znajdują się w fazie kształtowania swoich granic osobistych i relacji, co może prowadzić do trudności w rozpoznawaniu i nazywaniu przemocowych zachowań. Przemoc, zwłaszcza emocjonalna czy psychiczna, może być przez nich mylona z intensywnymi, ale normalnymi aspektami młodzieńczych relacji. Często potęgowanymi doświadczeniami przemocy domowej. Tej, o której nie mówi się nikomu. Ponadto młodsze osoby mogą mieć większy lęk przed konsekwencjami zgłoszenia przemocy, takimi jak utrata pozycji i wykluczenie społeczne, utrata związku, czy stygmatyzacja, a wręcz „wytykanie palcami”. Dodatkowo brak doświadczenia życiowego i zasobów do radzenia sobie z przemocą może skutkować przekonaniem, że jest się bezsilnym lub niezasługującym na pomoc. Tu wielkim zasobem mogły być upowszechnione lekcje Edukacji Zdrowotnej, niestety uczynienie ich przedmiotami nieobowiązkowymi spowoduje, że m.in. na zmiany w tym obszarze przyjdzie nam jeszcze poczekać – tłumaczy dr hab. Andrzej Silczuk z Zakładu Psychiatrii Środowiskowej Wydziału Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Szczególnie alarmujący jest fakt, że w 91% przypadków sprawcami są osoby znane osobom doświadczającym przemocy. Ta statystyka burzy mit nieznajomego czyhającego w ciemnej uliczce, pokazując, że największe zagrożenie często kryje się w najbliższym otoczeniu. „To nie był mój bliski kolega, ale znaliśmy się z imprez. Dookoła byli sami znajomi, więc nie czułam, że coś mi grozi” – opisuje Sandra, 28 lat.
– Wewnętrzny opór przed nazwanie przemocowych zachowań przemocą wynika z kilku, często przenikających się czynników psychologicznych i społecznych. Postawy i mechanizmy obronne, takie jak zaprzeczenie czy minimalizowanie, pomagają unikać konfrontacji z bolesną rzeczywistością przemocy. Dodatkowo wypaczone normy kulturowe i społeczne mogą bagatelizować przemoc, szczególnie gdy nie przybiera ona formy jednoznacznie fizycznej. Zależności emocjonalne, ekonomiczne i lęk przed zdestabilizowaniem życia również utrudniają uznanie przemocowych zachowań za przemoc. Ponadto, ofiary często internalizowują przekonania, które minimalizują wagę przemocy, a społeczna stygmatyzacja i tabu wokół przemocy w relacjach intymnych prowadzą do obawy przed oceną i odrzuceniem. Wszystkie te czynniki tworzą złożoną przeszkodę w przyznaniu, że zachowanie drugiej osoby jest przemocowe. Uniemożliwiają niekiedy poproszenie o pomoc – dodaje dr hab. Andrzej Silczuk.
BEZPIECZNY POWRÓT DO DOMU Z HOMEGIRL
HomeGirl to cyfrowe narzędzie zaprojektowane przez kobiety dla kobiet, za którym stoją trzy siły: SEXEDPL, IT Girls i agencja Brain. Do wsparcia projektu dołączył Uber, dotychczasowy partner Antyprzemocowej Linii Pomocy. HomeGirl umożliwia bezpieczne połączenia głosowe z innymi użytkowniczkami, czat, zgłoszenia niebezpiecznych miejsc oraz funkcję SOS. Nie zapisuje danych, nie śledzi lokalizacji – działa w duchu prywatności, solidarności i siostrzeństwa.
Kluczowym elementem bezpieczeństwa jest weryfikacja tożsamości użytkowniczek, która odbywa się we współpracy z platformą Authologic, z wykorzystaniem aplikacji mObywatel oraz eDO App. Partnerem technologicznym odpowiedzialnym za rozwój aplikacji jest UniqSoft.
– Cały czas słyszymy: „uważaj na siebie”, „nie ubieraj się wyzywająco”. Wychodzisz wieczorem i to, że ktoś cię zaczepi, jest niemal tak samo oczywiste, jak to, że musisz wziąć parasol, jeśli pada deszcz. Piszemy do siebie: „daj znać, jak dotrzesz do domu”, dzwonimy, kiedy czujemy się niepewnie, udostępniamy sobie lokalizację. Troszczymy się nawzajem o swoje bezpieczeństwo. Nasi znajomi nie zawsze są dostępni, nie zawsze ktoś może odebrać telefon. Wtedy pojawia się nasza aplikacja, dzięki której dziewczyny, które się nie znają, mogą się połączyć i wesprzeć – mówi Anna Ziemkiewicz z agencji Brain.
W odpowiedzi na poczucie zagrożenia, które towarzyszy kobietom wracającym nocą samotnie do domu, powstała aplikacja HomeGirl — cyfrowe narzędzie, które łączy dziewczyny ze sobą w sytuacjach, gdy czują się niepewnie, wracając do domu. Prosta w użyciu aplikacja pozwala na połączenie głosowe z inną dostępną użytkowniczką (działa na zasadzie podobnej do Ubera), czat tekstowy, użycie przycisku SOS, łączącego z numerem 112 oraz oznaczanie niebezpiecznych miejsc na mapie. To nie jest tylko technologia. To siostrzeństwo w praktyce.
– Home Girl w pewnym sensie bazuje na sposobie łączenia, który znamy. Z jednej strony mamy osobę, która jest w potrzebie, a z drugiej kogoś, kto może pomóc. I tak jak w przypadku Ubera – tylko odpowiednia liczba kierowców może zagwarantować odpowiedź na potrzeby pasażerów – tak tylko odpowiednio duża społeczność dziewczyn i kobiet, które pobiorą aplikację i będą z niej korzystać, może zmienić nasze społeczne poczucie lęku – mówi Iwona Kruk, rzeczniczka prasowa Uber CEE.
Uber od wielu lat wykorzystuje technologie do podnoszenia bezpieczeństwa przejazdów dając m.in możliwość udostępnienia trasy przejazdu, weryfikację kierowców w czasie rzeczywistym czy możliwość natychmiastowego połączenia z numerem 112.
– Wszystko jest szyfrowane. Nie zbieramy żadnych danych wrażliwych. Zależało nam na tym, żeby nie gromadzić niczego, co mogłoby zostać wykorzystane. Chodzi o maksymalną ochronę prywatności i komfortu użytkowniczek. – dodaje Ada Klimczak z IT Girls.
Aplikacja umożliwia także połączenie z ekspertami Antyprzemocowej Linii Pomocy SEXEDPL 720 720 020, z którymi można porozmawiać w godzinach 12-20.
– Telefony takie jak Antyprzemocowa Linia Pomocy SEXEDPL to często pierwsza bezpieczna przestrzeń dla osoby, która czuje się przerażona, zagubiona, zraniona i samotna. Dają przestrzeń, w której można opowiedzieć swoją historię bez oceny – gdzieś jest ktoś, kto słucha z uważnością i troską. Taka przestrzeń to nadzieja na zmianę – podkreśla Miri Palak, koordynatorka zespołu pomocowego Antyprzemocowje Linii Pomocy.
DLACZEGO POTRZEBUJEMY TAKIEJ APLIKACJI?
Raport „Imprezowa Mapa Polski” wskazuje, że gwałt, molestowanie, niechciany dotyk, nachalne nagabywanie czy podanie tzw. pigułki gwałtu – to zjawiska, z którymi zetknęły się tysiące osób w Polsce. Raport pokazuje skalę problemu i ujawnia, jak bardzo przemoc seksualna przeniknęła do rzeczywistości nocnego życia.
Raport “Imprezowa mapa Polski” nie ogranicza się do diagnozy problemu, ale proponuje również konkretne rozwiązania.
Współpraca instytucjonalna między klubami, organizacjami pozarządowymi i służbami mundurowymi może znacząco poprawić skuteczność ścigania przestępstw. Konieczne jest opracowanie specjalnych procedur policyjnych uwzględniających specyfikę tego typu zdarzeń oraz stworzenie programów wsparcia dla ofiar przemocy.
Edukacja i podnoszenie świadomości powinny objąć zarówno personel klubów (ochronę, barmanów, organizatorów imprez), jak i samych uczestników. Kluczowe są programy uczące rozpoznawania wczesnych oznak zagrożenia oraz właściwego reagowania. Szczególną uwagę należy zwrócić na edukację mężczyzn, którzy rzadziej niż kobiety postrzegają seksualne żarty jako formę przemocy (34% vs 22%).
Tworzenie bezpiecznej infrastruktury obejmuje wprowadzenie w klubach specjalnych stref bezpieczeństwa, systemów dyskretnego zgłaszania incydentów (np. poprzez ustalone hasła przy barze) oraz udostępnianie testów wykrywających obecność niebezpiecznych substancji w napojach. Ważne jest również odpowiednie oznakowanie lokali informujące o dostępnych formach pomocy.
KAMPANIA SPOŁECZNA I DZIAŁANIA EDUKACYJNE
Premierze aplikacji towarzyszy kampania edukacyjna przygotowana przez agencję Brain wspierana przez Clear Channel. W przestrzeni miejskiej pojawią się plakaty o samej aplikacji, a także spot, w którym wystąpiła Matylda Giegżno.– Nowy projekt fundacji SEXEDPL — aplikacja HomeGirl, jest bezpośrednią odpowiedzią na potrzebę zwiększenia bezpieczeństwa i umożliwi kobietom pozostanie w kontakcie z innymi kobietami, gdy nie czują się bezpiecznie w drodze do domu. Wierzymy, że reklama Out of Home przyczyni się do znacznego zwiększenia świadomości o tej ważnej i potrzebnej aplikacji – mówi Marta Stępień, Clear Channel Poland, Team Leader Clients Team.
– Nasz raport jest ważny, ponieważ daje głos osobom, które często są ignorowane lub nie czują się bezpiecznie, by mówić o swoich doświadczeniach. To nie tylko statystyki – to realne historie, które pokazują, że przemoc seksualna nie jest marginalnym problemem, ale powszechnym zjawiskiem. Wyniki już trafiły do policji, która zmaga się niechęcią do zgłaszania przestępstw seksualnych. Raport powinien trafić tak do organizatorów imprez, klubów oraz osób kształtujących polityki publiczne – czyli do tych, którzy mają realny wpływ na tworzenie bezpiecznych przestrzeni, jak i do nas wszystkich, którzy choćby czasami idziemy gdzieś potańczyć i napić się drinka. Wszyscy jesteśmy narażeni. Raport wyposaża nie tylko w przemocowy krajobraz imprezowej mapy Polski, ale też jasne wskazówki, co robić, gdy przemoc dotyczy nas lub kogoś w naszym otoczeniu.
Raport powinien zainteresować też instytucje społeczne i biznes. Zwłaszcza kategorie wpisujące się w imprezowe sytuacje. Aż 92% imprezowiczów i imprezowiczek chce żeby marki angażowały się w przeciwdziałanie przemocy seksualnej. – podsumowują autorki raportu. Badanie wyraźnie pokazuje, że potrzebujemy nie tylko zmian systemowych, ale przede wszystkim głębokiej przemiany kulturowej. Konieczne jest przełamanie tabu związanego z przemocą seksualną i stworzenie przestrzeni, w której kobiety będą czuły się bezpiecznie – mówią autorki badania.
Antyprzemocowa Linia Pomocy to anonimowy telefon zaufania dla dorosłych i młodzieży, który działa od poniedziałku do niedzieli w godzinach 12–20. Jest skierowana zarówno do osób, które doświadczają bądź doświadczyły przemocy w intymnej relacji, ale także do osób, które ją stosują, jak i do tych, które są jej świadkami w swoim otoczeniu. Z pomocy można skorzystać za pośrednictwem anonimowej i bezpłatnej rozmowy telefonicznej pod numerem 720 720 020.