WIEK ZGODY W POLSCE

Jaki jest wiek zgody w Polsce? Od jakiego wieku można legalnie uprawiać seks? Jakie konsekwencje grożą osobom, które podejmują czynności seksualne, a znajdują się poniżej wieku zgody?

CZYM JEST WIEK ZGODY?

Wiek przyzwolenia to wiek, w którym młoda osoba może dobrowolnie, z własnej woli i zgodnie z prawem wyrazić zgodę na czynności seksualne z inną osobą. Przepisy dotyczące wieku zgody mają zastosowanie do wszystkich form aktywności seksualnej, od całowania i pieszczot po stosunek seksualny. Minimalny wiek pozwalający na podjecie aktywności seksualnej, różni się w zależności od kraju.

Świadoma zgoda (consent) musi być wyrażona jasno, w sposób wolny i na trzeźwo, przez wszystkie osoby, które biorą udział w seksie. Pamiętaj, że seks to nie tylko penetracja, ale także wszelkie inne formy kontaktu seksualnego między dwiema lub większą liczbą osób. Czynności te mogą obejmować między innymi seks oralny, wzajemną masturbację czy petting, ale także pocałunki czy przytulanie.

OD JAKIEGO WIEKU W POLSCE MOŻNA LEGALNIE UPRAWIAĆ SEKS?

W Polsce wiek przyzwolenia na aktywność seksualną wynosi 15 lat. Oznacza to, że seks z osobą poniżej 15 roku życia stanowi przestępstwo – również wtedy, gdy odbywa się dobrowolnie (pod warunkiem, że jedna z osób ukończyła 17 lat). Innymi słowy, aby móc legalnie zgodzić się na aktywność seksualną, trzeba mieć ukończone 15 lat. Jeżeli seks uprawiają osoby przed 15 rokiem życia,  robią to z własnej woli i oboje mają poniżej 15 lat, to nie jest to czyn zagrożony karą więzienia, tylko środkami wychowawczo-naprawczymi. Jeśli ktoś powiadomi o tym sąd rodzinny, to ten może ustanowić nad nastolatkami nadzór kuratora lub skierować ich do ośrodka poprawczego.

PRZESTĘPSTWO CZY CZYN KARALNY?

Jakie są różnice pomiędzy przestępstwem a czynem karalnym. 

• Przestępstwo. Aby jakieś zachowanie uznać za przestępstwo, jego sprawca_czyni musi mieć w chwili działania co najmniej 17 lat. W wyjątkowych sytuacjach za np. niektóre rodzaje zgwałcenia można odpowiadać, mając 15 lat w chwili działania. Za przestępstwo odpowiada się na podstawie kodeksu karnego. Sąd wydając wyrok karze sprawcę_czynię – w imieniu Państwa „odpłaca” za wyrządzone zło i próbuje zniechęcić innych do robienia podobnych rzeczy
• Czyn karalny. Jeśli sprawca_czyni ma w chwili swojego działania pomiędzy 13 a 17 lat, to jego zachowanie, które u starszych osób byłoby przestępstwem, nazywa się czynem karalnym. Za czyn karalny odpowiada się na podstawie ustawy dotyczącej osób nieletnich. Sąd wydając wyrok stara się wychować sprawcę_czynię lub doprowadzić do jego_j poprawy.

Mam 14 lat, mój chłopak jest ode mnie dwa lata starszy. Chcemy przeżyć nasz “pierwszy raz”. Czy grożą nam za to jakieś konsekwencje?

Osoba, która ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła 17 roku życia, za takie przestępstwo (art. 200 § 1 k.k.) odpowiada na gruncie ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (poprzednio — do 31 sierpnia 2022 r.: ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich) – za czyn karalny. W tym wypadku dotyczy to obydwu osób.

Nie jest to przestępstwo, a czyn karalny. Nie może to być przestępstwo, ponieważ 16-latek nie ponosi odpowiedzialności karnej za czyn z art. 200 § 1 k.k. Wiek odpowiedzialności karnej wynosi 17 lat (art. 10 § 1 k.k.). Jest też katalog przestępstw, za które odpowiada nieletni, który ukończył 15 r.ż., ale współżycie z małoletnim nie jest wymienione w tym katalogu (art. 10 § 2 k.k.). W jednym z wyroków wskazano “Nie można uznać za legalny czyn polegający np. na współżyciu 14-letniego chłopca z młodszą o kilka lat dziewczynką, a nawet z jego rówieśnicą” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 9 lutego 2017 r., II AKa 294/16).

Podsumowując: Jeżeli jedna osoba ukończyła 17 lat, a drugie ma mniej niż 15 lat, stanowi to przestępstwo. Zaś odpowiedzialność nieletnich, którzy nie ukończyli 17 roku życia (jednego albo obojga) odbywa się na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich — przy założeniu, że oboje mają mniej niż 17 lat, a co najmniej jedno z nich, mniej niż 15 lat. W tej ustawie czyn zabroniony — przestępstwo stanowi “czyn karalny”.

Mam 18 lat, moja dziewczyna skończyła niedawno 15. Czy możemy legalnie uprawiać seks? 

Tak, możecie. Kodeks karny nie przewiduje za to odpowiedzialności. Wiek współżycia jest ustalony na 15 lat (ukończone) dla obojga współżyjących. Niemniej nadal aktualny jest pogląd, że zachowanie takie (w tym wypadku dziewczyny) może stanowić demoralizację – wobec osób, które ukończyły 10 lat i nie są pełnoletnie. Przyjmuje się, że “wczesne kontakty seksualne szkodzą rozwojowi fizycznemu i psychicznemu dzieci”.

Konsultacja merytoryczna adwokat Jakub Ławicki.