PROFILAKTYKA ZDROWIA INTYMNEGO. TE BADANIA MUSISZ WYKONYWAĆ REGULARNIE

Opublikowano: 23 listopada 2024
Ostatnia aktualizacja: 2 grudnia 2024

Regularne badania profilaktyczne są kluczowe dla wczesnego wykrywania i zapobiegania wielu chorobom nowotworowy, takim jak rak szyjki macicy, rak piersi czy rak jąder. Jednak jak wynika z wielu raportów, Polki i Polacy rzadko decydują się na profilaktyczne badania. Z danych wynika, że w ostatnich latach od 40% do 60% osób nie wykonywało żadnych badań kontrolnych. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że część badań, szczególnie dla określonych grup wiekowych lub osób z czynnikami ryzyka, można wykonać bezpłatnie.

Z tego artykułu dowiesz się o tym:

Jakie badania profilaktyczne można wykonać w ramach NFZ?

Ile kosztują badania profilaktyczne prywatnie?

Jakie badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową warto robić regularnie?

Jak często wykonywać cytologię?

Jak robić samobadanie piersi?

Jak zbadać sobie jądra?

Kiedy warto iść do urologa?

Jak rozmawiać o zdrowiu intymnym z partnerem?

Jak dbać o higienę przed i po seksie?

CZY PROFILAKTYKA ZDROWIA INTYMNEGO DUŻO KOSZTUJE?

Profilaktyka zdrowia intymnego może być stosunkowo niedroga, zwłaszcza w porównaniu z kosztami leczenia zaawansowanych problemów zdrowotnych. Koszt profilaktyki zdrowia intymnego może wynosić od kilkudziesięciu do kilkuset złotych rocznie. Kluczowe badania, takie jak cytologia, często są refundowane, co obniża koszty. Regularne wizyty kontrolne i odpowiednia higiena są kluczowe, a ich koszt jest niewielki w porównaniu do potencjalnych wydatków na leczenie poważniejszych schorzeń.

JAKIE BADANIA PROFILAKTYCZNE MOGĘ WYKONAĆ W RAMACH NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA NFZ?

Na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia znajdziesz informacje o badaniach profilaktycznych, które może wykonać bezpłatnie na NFZ.

Profilaktyka raka piersi skierowana jest do kobiet w wieku 45-74 lata, które spełniają jedno z poniższych kryteriów:

• zakończyły leczenie raka piersi i 5-letni proces monitorowania po zakończonym leczeniu – zalecenie badania co 12 miesięcy.

• nie miały wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia).

• zakończyły okres 5 lat od leczenia chirurgicznego raka piersi, pozostają w trakcie uzupełniającej hormonoterapii (HT) – zalecenie badania co 12 miesięcy.

Badanie mammograficzne można wykonać w poradniach stacjonarnych lub w mamobusie.

Profilaktyka raka szyjki macicy skierowana jest do kobiet w wieku 25-64 lata:

• obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV — typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

• które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat.

Badanie cytologiczne możesz wykonać bezpłatnie w każdej poradni położniczo ginekologicznej, która ma podpisaną umowę z NFZ, a także w wybranych poradniach POZ, które podpisały umowę z NFZ na świadczenia położnej POZ w programie profilaktyki raka szyjki macicy.

W ramach NFZ możesz iść do lekarza_rki POZ (Podstawowej Opieki Zdrowotnej), a ta osoba pokieruje Cię dalej np. da skierowanie do specjalisty_tki wenerologii, dermatologii, ginekologii, urologii lub innych. Jest jeszcze jedna opcja w ramach NFZ – sam/sama możesz od razu iść do wenerolożki_ga lub ginekolożki_ga. Do tych osób nie jest wymagane skierowanie.

Możesz zgłosić się na prywatną wizytę do wenerolożki_ga lub innej specjalistki_ty. Za taką wizytę będziesz musiał_a zapłacić.

DODATKOWO PŁATNE BADANIA, KTÓRE WARTO WYKONAĆ

CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ – PROFILAKTYKA I OCHRONA

Na świecie i w Polsce częstość występowania chorób przenoszonych drogą płciową z roku na rok rośnie – w ubiegłym roku odnotowano dwa razy więcej przypadków kiły i ponad dwa razy więcej przypadków rzeżączki niż w roku poprzednim. Mimo tego świadomość na temat STI nadal jest bardzo niska, a w 2023 roku tylko 10 proc. dorosłych Polek i Polaków wykonało test w kierunku HIV czy kiły.

Tutaj znajdziesz adresy punktów, w których można przebadać się bezpłatnie i anonimowo w kierunku HIV (w niektórych można sprawdzić też HCV i kiłę).

NAJCZĘSTSZE CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ I ICH OBJAWY

Choroby przenoszone drogą płciową, często nie dają wyraźnych objawów. Oznacza to, że nie można stwierdzić, czy ktoś ma chorobę przenoszoną drogą płciową, czy nie. Często osoba chora sama o tym nie wie i nadal zakaża innych. Jedynym sposobem, aby się tego dowiedzieć, jest poddanie się testom.

To jak często należy się badać profilaktycznie w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową, zależy od stylu życia seksualnego np. tego jak często uprawia się seks bez zabezpieczeń lub z różnymi osobami. Profilaktycznie można badać się raz na rok. Jeśli ma się wiele partnerów_ek, szczególnie jeśli nie zna się ich stanu zdrowia, można badać się nawet co trzy miesiące lub częściej. 

HPV to wirus przenoszony najczęściej drogą płciową, który jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy. Typy HPV wysokoonkogennego, czyli takie, które mogą prowadzić do rozwoju raka, są odpowiedzialne za ponad 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV– zależnych (np. raka odbytu, penisa, jamy ustnej, nosa, krtani, pęcherza moczowego, sromu, pochwy). Oprócz nowotworów wirus HPV może powodować także brodawki narządów płciowych tzw. kłykciny kończyste, które mogą występować zarówno u kobiet jak i mężczyzn.

Szczepionki przeciw HPV chronią przed zakażeniem HPV, co oznacza zapobieganie chorobom nowotworowym i nienowotworowym związanym z HPV. Szczepienie może zatem ochronić przed konsekwencjami zakażenia wirusem HPV, w tym zmniejszyć ryzyko wszelkich powikłań i konsekwencji chorób nowotworowych.

Dowiedz się, jak zaszczepić dziecko przeciwko HPV >>

Sprawdź, jak zaszczepić osobę dorosłą przeciwko HPV >>

BADANIA PROFILAKTYCZNE DLA KOBIET

Regularne badania profilaktyczne, takie jak cytologia, USG ginekologiczne i testy na choroby przenoszone drogą płciową, pozwalają na wczesne wykrywanie chorób i utrzymanie zdrowia intymnego. Kluczowe jest także regularne samobadanie piersi i konsultacje ginekologiczne.

CYTOLOGIA – NA CZYM POLEGA I JAK CZĘSTO JĄ WYKONYWAĆ

Cytologia jest badaniem profilaktycznym, które polega na pobraniu komórek nabłonka z szyjki macicy specjalną szczoteczką. Następnie próbka jest zabezpieczana i wysyłana do laboratorium, gdzie jest oceniana. Badanie cytologiczne pozwala wykryć podejrzane zmiany komórkowe w szyjce macicy, które mogą zmienić się w nowotwór. Cytologia powinna być wykonywana regularnie raz w roku. Przeczytaj, jak wygląda badanie cytologiczne i co ma z nim wspólnego wirus HPV.

SAMOBADANIE PIERSI – JAK I KIEDY JE PRZEPROWADZAĆ

Samobadanie piersi należy przeprowadzać raz w miesiącu, najlepiej kilka dni po okresie (jeśli miesiączkujesz). Dzięki temu jesteś w stanie wykryć niepokojące zmiany i szybko zareagować. Dowiedz się, jak przeprowadzić samobadanie piersi.

INNE BADANIA ZALECANE DLA ZDROWIA INTYMNEGO KOBIET

USG transwaginalne (sonografia dopochwowa) to bezpieczne i precyzyjne badanie ultrasonograficzne narządów miednicy małej, takich jak macica, jajniki, jajowody oraz endometrium. Wykorzystuje specjalną sondę wprowadzaną do pochwy, co pozwala uzyskać dokładniejsze obrazy niż przy USG przez powłoki brzuszne.

BADANIA PROFILAKTYCZNE DLA MĘŻCZYZN

Profilaktyka zdrowia intymnego u mężczyzn jest równie ważna jak u kobiet i obejmuje regularne badania, które pomagają wykryć choroby układu moczowo-płciowego, choroby przenoszone drogą płciową (STI) oraz wczesne stadia nowotworów.

SAMOBADANIE JĄDER – ZNACZENIE I INSTRUKCJA KROK PO KROKU

Jądra najlepiej badać podczas lub tuż po ciepłej kąpieli.

1. Zacznij od ich oglądania i zwróć uwagę na asymetrie (jedno jądro może być naturalnie większe, jednak zmiana tej asymetrii powinna zaniepokoić), zmiany koloru czy opuchliznę.
2. Następnie chwyć jądro w dłonie i przesuwaj je między palcami, aby sprawdzić jego powierzchnię i strukturę.
3. Badanie nie powinno być bolesne. Jądra dobrze jest na początku poznać, żeby łatwiej zauważyć wszystkie nowe zmiany. Wykryte zmiany konsultuj z lekarzem_rką.

BADANIA PROFILAKTYCZNE UROLOGICZNE DLA MĘŻCZYZN

Badania urologiczne zalecane są po 50. roku życia (lub po 40. roku życia w przypadku obciążenia genetycznego). Wizyta u urologa ma na celu ocenę stanu zdrowia układu moczowo-płciowego (prostata, jądra, pęcherz moczowy)i zalecana jest raz w roku po 40. roku życia lub wcześniej, jeśli występują dolegliwości. Badanie prostaty (per rectum) ma na celu ocenę wielkości i konsystencji gruczołu krokowego. Zalecane jest po 50. roku życia (lub po 40. roku życia w przypadku obciążenia genetycznego).

Badanie PSA to badanie przesiewowe stosowane w profilaktyce raka prostaty u mężczyzn. Umożliwia wczesne wykrycie bezobjawowej choroby. Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca, aby badanie stężenia PSA wykonać po raz pierwszy w wieku 40-45 lat.

Ważne jest także regularne testowanie na obecność STI (HIV, kiła, chlamydia, rzeżączka), zwłaszcza przy częstej zmianie partnerów_partnerek.

EDUKACJA I ŚWIADOMOŚĆ W PROFILAKTYCE ZDROWIA INTYMNEGO

Dzięki rzetelnej edukacji seksualnej oraz wiedzy na temat chorób przenoszonych drogą płciową jesteśmy bardziej skłonni do stosowania środków zapobiegawczych, takich jak prezerwatywy, oraz do regularnego testowania się, co pozwala na wczesne wykrycie i leczenie chorób.

ZNACZENIE EDUKACJI SEKSUALNEJ W ZAPOBIEGANIU CHOROBOM INTYMNYM

Świadomość objawów i ryzyka STI zwiększa również gotowość do szukania pomocy medycznej i konsultacji z lekarzem. Przekazywanie rzetelnej wiedzy pozwala również na obalanie przesądów, które narosły np. wokół HIV/AIDS, takich jak błędne przekonanie, że można się zakazić przez dotyk czy przebywanie w tym samym pomieszczeniu.

JAK ROZMAWIAĆ O ZDROWIU INTYMNYM Z PARTNEREM/PARTNERKĄ?

– Zdrowie intymne partnera/partnerki nie tylko wpływa na nasz komfort podczas seksu, ale również może mieć poważne konsekwencje dla naszego własnego zdrowia. Jest też nieodłącznym elementem potencjalnego planowania rodziny lub wyboru formy antykoncepcji. To ważne powody, aby otwarcie rozmawiać ten temat – tłumaczy Adrianna Rogowska, psycholożka i psychoterapeutka.

– Jeżeli wizja rozmowy jest dla Ciebie bardzo trudna, być może łatwiej będzie Ci przekazać to, co chcesz powiedzieć w formie wiadomości lub adekwatnego artykułu. Zastanów się też, w jaki sposób sam/a chciałbyś/chciałabyś usłyszeć to, co chcesz przekazać. Możesz wyrazić troskę o zdrowie partnera/partnerki, chęć udanego życia seksualnego lub nawiązać do wspólnych planów, które są dla Was ważne – podkreśla ekspertka.

ZDROWIE INTYMNE W KONTEKŚCIE RELACJI SEKSUALNYCH

Dbanie o zdrowie i higienę narządów intymnych ma kluczowe znaczenie w kontekście życia seksualnego. Dzięki temu możemy czuć się komfortowo, a także chronić swoje zdrowie. Może się zdarzyć, że druga strona będzie unikać np. pewnego rodzaju aktywności seksualnych, ponieważ partner_ka nie dba dostatecznie o higienę intymną.

HIGIENA PRZED I PO STOSUNKU – ZASADY I WSKAZÓWKI

Przed każdą aktywnością seksualną warto odświeżyć się po to, by nie tylko uniknąć nieświeżego zapachu, ale także, by przeciwdziałać rozwijaniu się ewentualnych infekcji. Nie musisz brać prysznica. Wystarczy, że umyjesz genitalia albo użyjesz chusteczek nawilżających. Po seksie trzeba się wysikać – w ten sposób można zapobiegać uciążliwym zapaleniom pęcherza.

Dowiedz się, co jeszcze warto wiedzieć o prawidłowej higienie intymnej.

REGULARNA PROFILAKTYKA A DŁUGOTERMINOWE ZDROWIE

Regularne badania profilaktyczne to inwestycja w zdrowie i dobre samopoczucie. Dbanie o zdrowie intymne pozwala na szybkie wykrycie i leczenie potencjalnych problemów. Dlatego nie zwlekaj i już dziś umów się na badanie!