4 min read
Agnieszka i Grzegorz Święch to założyciele zaangażowanej w projekty społeczne realizowane dla młodzieży Fundacji OFF school i pomysłodawcy Domu Spokojnej Młodości, projektu wspierającego młodzież w uzupełnianiu kompetencji pomijanych przez szkołę. Obalają stereotypy dotyczące edukacji i tradycyjnego wychowania. Agnieszka i Grzegorz znaleźli się na naszej liście 100 SEXEDPL o Forbes Women.
Skąd czerpaliście wiedzę o seksie i seksualności?
Agnieszka i Grzegorz: Wiedzę o seksualności nasze pokolenie czerpało ze źródeł dostępnych przed erą cyfrową i rozwojem internetu. Edukacja seksualna w szkołach była w naszych czasach ograniczona lub nieobecna, więc wiele informacji zdobywaliśmy podczas rozmów z rówieśnikami, poprzez czytanie książek, czasopism oraz oglądanie programów telewizyjnych i filmów. Wiedza ta często była fragmentaryczna i nie zawsze rzetelna, co skłaniało do poszukiwania informacji w bibliotekach lub zaufanych publikacjach. Ponadto ważnym źródłem informacji były rozmowy z lekarzami i specjalistami, choć tematy te były często traktowane jako tabu i nie każdy czuł się komfortowo, zadając pytania.
Czy rodzice rozmawiali z Wami o seksie? Czy seks był tematem tabu?
Jako osoby mające doświadczenie życiowe, możemy powiedzieć, że w naszych młodzieńczych latach, które przypadły na lata 80. i 90., rozmowy o seksie z rodzicami były rzadkością i często uznawane za temat tabu. W tym okresie, w wielu domach panowało milczenie na temat seksualności, a wiedza na ten temat była ograniczona i nie zawsze dostępna. Edukacja seksualna w szkołach również była na bardzo podstawowym poziomie, jeśli w ogóle była prowadzona, co sprawiało, że młodzi ludzie szukali informacji wśród rówieśników, w literaturze czy, rzadziej, w mediach, które były dostępne w tamtym czasie.
Możliwe jest, że pewne grupy społeczne lub rodziny były bardziej otwarte na rozmowy na temat seksualności, ale ogólnie rzecz biorąc, temat ten był często pomijany. Z tego powodu wielu ludzi w naszym wieku musiało samodzielnie szukać wiarygodnych informacji, co nie zawsze było łatwe w przedinternetowej rzeczywistości. Ta sytuacja wpłynęła na poziom wiedzy i świadomość seksualną wielu osób, podkreślając potrzebę bardziej otwartej i rzetelnej edukacji seksualnej w społeczeństwie.
Dlaczego tak trudno jest w Polsce rozmawiać otwarcie o seksualności?
Dyskusja na temat seksualności w Polsce może być trudna z kilku powodów, które są złożone i wielowymiarowe. Obejmują one aspekty kulturowe, historyczne, społeczne, a także edukacyjne. Jedną z przyczyn jest kultura i tradycja. Polska jest krajem, w którym dominuje religia katolicka, promująca konserwatywne podejście do seksualności. Wartości związane z czystością, wstrzemięźliwością i tabuizacją seksu przed małżeństwem są często podkreślane, co może ograniczać otwartą dyskusję na tematy seksualne.
Wiele osób w Polsce wychowywanych jest w przekonaniu, że seks i seksualność to prywatne, intymne sprawy, o których nie wypada mówić otwarcie, zwłaszcza w przestrzeni publicznej. Wstyd i lęk przed oceną mogą utrudniać otwartą rozmowę o seksualności, nawet wśród bliskich osób.
W jakich tematach związanych z edukacją seksualną nastolatki/dorośli mają braki?
Braki w edukacji seksualnej u nastolatków i dorosłych mogą obejmować wiele kluczowych obszarów, które są fundamentalne dla zdrowego i bezpiecznego życia seksualnego. Wiele osób nie posiada pełnego zrozumienia, czym jest zgoda w kontekście seksualnym, jak ją komunikować, i dlaczego jest ona tak ważna.
Edukacja na temat zgody jest kluczowa dla promowania zdrowych relacji i zapobiegania przemocy seksualnej – często rozumianej dość stereotypowo.
Tak samo niewystarczająca wiedza na temat własnego ciała, w tym anatomii płciowej, procesów fizjologicznych związanych z seksem i reprodukcją, może prowadzić do nieporozumień i problemów zdrowotnych. Brakuje u nas dyskusji na temat wpływu zdrowia psychicznego na życie seksualne jak i tego, jak emocje wpływają na decyzje seksualne.
W jaką wiedzę i umiejętności wyposażyć dziecko, żeby mogło przygotować się świadomie do rozpoczęcia życia płciowego?
Kluczowe obszary, na które warto zwrócić uwagę to np. zrozumienie własnego ciała i zmian, jakie zachodzą podczas dojrzewania. Nauka o znaczeniu zgody w relacjach, jak komunikować swoje granice i szanować granice innych. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że zgoda musi być wyraźna, świadoma i dobrowolna. Istotna jest edukacja na temat różnorodności orientacji seksualnych i tożsamości płciowych, promowanie otwartości i akceptacji.
Ważna jest umiejętność komunikacji w relacji z drugą osobą, a więc otwarte wyrażanie uczuć, potrzeb, oczekiwań i umiejętność radzenia sobie z konfliktami – tego niestety nie znajdzie się w wielu polskich szkołach.
Fundacja OFF school przygotowała projekt pod nazwą Dom Spokojnej Młodości, w którym na www.spokojnamlodosc.pl każda osoba uczniowska może bezpłatnie pobrać scenariusze lekcji z zakresu edukacji seksualnej (przygotowane m.in. przez Basię Baran, psycholożkę i edukatorkę seksualną czy ekspertki i z Kolektywu Chemia), na podstawie scenariusza można poprowadzić w swojej klasie lekcję i w warsztatowy, zajmujący, oparty na szacunku i otwartości sposób przekazać informacje o seksualności i dojrzewaniu.
Jakie zagrożenia, negatywne zjawiska wynikają z braku mądrej edukacji seksualnej?
Na pewno niewystarczająca wiedza na temat komunikacji, zgody i szacunku w relacjach może przyczynić się do rozwoju toksycznych i niezdrowych związków. Brak edukacji promującej różnorodność i akceptację może prowadzić do dyskryminacji i braku tolerancji wobec osób o różnych orientacjach seksualnych i tożsamościach płciowych.
Wiedza płynąca np. jedynie z internetu może utrwalać fałszywe przekonania i stereotypy na temat seksualności, co wpływa na postrzeganie własnej seksualności i seksualności innych.
Dodatkowo brak akceptacji i zrozumienia własnej seksualności może prowadzić do problemów z samooceną, depresji i lęku.
Uważamy, że jakość źródeł, skąd młode osoby czerpią informacje, ma kolosalne znaczenie dla ich rozwoju społecznego i emocjonalnego – stąd nasze uwrażliwienie w Domu Spokojnej Młodości na ekspercki poziom organizacji, które stworzyły scenariusze lekcji.
Nasz serwis to scenariusze na tematy zwykle pomijane, czyli np. fakt, że jesteśmy różni (neuroróżnorodność) i fajnie się uzupełniać, ale i znać swoje mocne i słabsze strony, czy temat, rozwiewający stereotypy na temat chorób psychicznych albo scenariusz, który pomoże w rówieśniczej interwencji w sytuacjach trudnych? Wachlarz tematyczny nie zamyka się jedynie w kontekście dobrostanu psychicznego; można prowadzić lekcje na temat zaangażowania się społecznego lub dezinformacji. Scenariusze są wzbogacone o prezentacje multimedialne, linki do polecanych filmów, podcastów czy książek. Fakt przeprowadzenia lekcji w swojej klasie wzmacnia w osobie uczniowskiej poczucie własnej wartości – a to z kolei wzbudza pewność siebie i daje impuls do działania.
