REAGOWANIE NA DYSKRYMINACJĘ

Efekt widza to zjawisko opisywane w psychologii społecznej. Polega na tym, że im więcej ludzi widzi, że komuś w grupie dzieje się coś złego, tym mniejsza jest szansa, że ktoś tej osobie pomoże.

Dlaczego? W grupie dochodzi do rozproszenia odpowiedzialności. Mamy wrażenie, że wśród tylu ludzi spada nasza osobista odpowiedzialność, bo pewnie ktoś inny coś zrobi. W tłumie czujemy się anonimowi i jeśli nie wiemy jak się zachować, to raczej  zachowujemy się po prostu tak, jak inni. Z drugiej strony, reakcja nawet jednej osoby na przemoc czy dyskryminację może dużo zmienić. Nie musimy być obojętnymi widzami. Możemy troszczyć się o siebie nawzajem i reagować, gdy komuś dzieje się krzywda. Warto wiedzieć konkretnie jak można to robić.

NA CZYM POLEGA DYSKRYMINACJA?

Najbardziej ogólnie mówiąc, to gorsze traktowanie osoby przez to, że należy do jakiejś grupy. Wiąże się z bezpodstawnymi uprzedzeniami i stereotypami. Dyskryminacji można doświadczać np. ze względu na płeć, kolor skóry, orientację, stopień sprawności i inne cechy.

Dyskryminacja i przemoc może mieć różne formy. Są to np: akty mikroagresji, grymasy, obraźliwe gesty, niemiłe komentarze, żarty,nieuczciwe traktowanie, wypisywanie obraźliwych haseł o kimś, rozwieszanie krzywdzących banerów o jakiejś grupie ludzi, ignorowanie kogoś lub wykluczenie z grupy, zastraszanie, upokarzanie, wyśmiewanie, molestowanie,przemoc online, podstawianie nogi, fizyczne ataki, bicie.

Określanie czyjegoś ubrania nazwą orientacji (np. gejowskie lub lesbijskie) to przykład rozpowszechniania uprzedzeń.

WIDZĘ, ŻE KTOŚ JEST ŹLE TRAKTOWANY. CO MOGĘ ZROBIĆ?

Najpierw oceń czy sam/sama jesteś bezpieczny_a i która reakcja jest dla Ciebie realna. Zareaguj wprost na homofobiczny tekst. Powiedz np: ” Nie mów tak. To nie jest śmieszne. To nieprawda. To niesprawiedliwe. Nie zgadzam się z Tobą. To było głupie i chamskie. To homofobia. Zostaw go/ją.” Bezpośrednio do atakującej/ego powiedz:” Stop! Przestań!” – Nawet takie proste hasła pokazują, że agresor_ka nie może tak traktować drugiej osoby. Nie musisz wchodzić w rozmowę z atakującą.ym, możesz mówić tylko do osoby atakowanej. Zagadnij tę osobę. Zapytaj czy wszystko jest ok. Daj jej/mu znać, że nie jest sam/sama.

Jeśli nie chcesz lub nie możesz się głośno odezwać, podejdź do osoby atakowanej, usiądź na miejscu obok. Szukaj pomocy u innych ludzi, nawet przechodniów na ulicy. „Proszę nam pomóc. Ktoś jest tu atakowany” – pamiętasz o efekcie widza?

Dzięki zapytaniu konkretnej osoby o pomoc, łatwiej wytrącić tę osobę z pozycji anonimowego, niezaangażowanego widza. 

Jeśli masz taką możliwość, wezwij osoby, które powinny dać ochronę w takiej sytuacji np. opiekuna_kę, nauczyciela_kę, przełożonego_ą, właściciela_kę lokalu, osobę kierującą autobusem, obsługę siłowni (zależy, gdzie się to dzieje). Możesz wezwać policję lub poprosić kogoś obok, aby to zrobił/a. Gdy nie możesz zareagować w żaden inny sposób, poczekaj, aż ta sytuacja się skończy. Podejdź do osoby zaatakowanej i porozmawiaj z nią/z nim. Zapytaj, czy możesz w czymś pomóc. Powiedz, że nie zgadzasz się na to co ją/jego spotkało. Zaoferuj takie wsparcie, na jakie możesz sobie pozwolić. Może potrzebuje gdzieś zadzwonić? Albo chce zgłosić ten incydent, a Ty możesz być świadkiem_kinią?

JAK MOGĘ ZAREAGOWAĆ NA HOMOFOBICZNE AUTA I BANERY?

Przede wszystkim zrób zdjęcie lub nagraj film tym materiałom. Potem wypełnij zgłoszenie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia i zanieś je lub wyślij na policję. Brzmi skomplikowanie? Nie przejmuj się. Na stronie KPH znajdziesz prostą instrukcję krok po kroku jak to zgłosić. Nie zawsze zostają wyciągnięte jakieś konsekwencje wobec autorów_ek takiego baneru, ale wiele już razy się to udało.

CO MOGĘ ZROBIĆ WIDZĄC TAKIE ATAKI W NECIE?

Gdy widzisz mowę nienawiści w internecie. Zachowaj dowody. Zrób screen z widoczną datą i godziną. Zgłoś to administracji forum, FB, IG, TikToka. Screeny możesz wysłać do miejsc, które zajmują się zgłaszaniem mowy nienawiści organom ścigania.

Możesz też sam/sama zgłosić nienawistny wpis policji lub prokuraturze. Możesz tam pójść lub wysłać list ze zgłoszeniem. Jeśli czujesz się na siłach, daj znać w komentarzu, że nie zgadzasz się na homofobię. Pamiętaj, że nie musisz dyskutować z osobą, która obraża. Skup się na napisaniu słów wsparcia osobie, która została zaatakowana. Możesz też na privie zapytać tej osoby czy potrzebuje pomocy. Przemoc w internecie może boleć tak samo jak ta w realu. Po incydencie w realu czy w necie zastanów się czy sam/sama nie potrzebujesz wsparcia. Nie wyrzucaj sobie, że Ty też się przestraszyłeś_łaś. Gdy widziało się atak, to zrozumiałe, że czuje się stres i lęk. Jeśli jest Ci trudno, porozmawiaj z kimś bliskim lub skorzystaj z konsultacji psychologicznej.

Tekst: Basia Baran