Opublikowano: 21 września 2023
Ostatnia aktualizacja: 3 października 2023
Na pewno nie raz słyszałaś_eś o kanonie piękna. O tym, że się zmienia, trzyma nas w ryzach i dyktuje, co jest modne. O tym, że niejednokrotnie wywiera na nas presję i wpędza w zaburzenia obrazu ciała lub zaburzenia odżywiania. Kanon piękna ma być gwarantem udanego życia – zarówno zawodowego, jak i prywatnego. Ładni ludzie mają łatwiej. To też słyszałaś_eś. Na pewno. Ale co to znaczy ładny? O tym, w jaki sposób nierealistyczne standardy piękna zaburzają postrzeganie naszych ciał pisze dla nas Martyna Kaczmarek – influencerka i ambasadorka marki EasyToys.
W Tajlandii ładne są jak najczarniejsze zęby, tymczasem w naszej szerokości geograficznej prześcigamy się w tym, kto osiągnie najbielszą biel. W krajach afrykańskich kobiety przechodzą przez rytuał, mający na celu „zbudowanie” dodatkowych kilogramów. Można by było tak wymieniać bez końca. Ale… od początku.
CZYM JEST KANON PIĘKNA?
Można go zdefiniować jako zestaw standardów, norm, ideałów, które definiują, co uważane jest za piękne i wartościowe. Jest z nami od wieków i niezmiennie wywiera presję na naszą codzienność, kulturę, decyzje konsumenckie. Według mnie największym problemem kanonów piękna i tzw. „trendów na ciało” jest fakt, że promuje on jednostronny i bardzo często nierealistyczny obraz piękna – szczególnie odkąd żyjemy w społeczeństwie kapitalistycznym. W wielu kulturach kanon piękna jest ściśle związany z określonymi cechami fizycznymi, takimi jak waga, wzrost, kształt ciała czy kolor skóry. Bo… po prostu nie na każdą cechę naszego ciała mamy wpływ – choć bardzo byśmy tego chcieli.
Ten tekst pisze dziewczyna, która ma 183 cm wzrostu. Miała tyle, kończąc szkołę podstawową i nie miała wpływu na to, że jej biologiczny tata ma ponad 2 metry wzrosty. Mój wzrost z jednej strony może być przepustką do niektórych miejsc, np. w modelingu. W innych sytuacjach, np. w okresie dojrzewania był powodem do zmartwień i źródłem kompleksów. Bo brak miejsca na siatce centylowej, bo nazywanie „żyrafą”…
Kanon piękna buduje w naszych głowach szufladki, do których prędzej czy później zaczynamy wsadzać siebie i innych. A to może prowadzić do wykluczania wielu osób, które nie spełniają tych aktualnie obowiązujących norm, i sprawia, że czują się one mniej wartościowe czy akceptowane.
Pomyśl: czy w świecie, w którym nie byłoby kanonu i trendów istniałaby medycyna estetyczna? Czy w świecie, w którym każdy z nas mógłby być prawdziwie sobą i nie ocenialibyśmy swojej wartości przez pryzmat wyglądu zewnętrznego, osoby świadomie decydowałyby się na bardzo bolesne i potencjalnie niebezpiecznie zabiegi chirurgiczne? Moim zdaniem nie. Jednak nie oceniam osób, które to robią. Bo wiem, czemu to robią. Bo presja związana z kompleksami wyhodowanymi na ciągłej ocenie przez pryzmat wyglądu jest ogromna. Nie wierzysz? Zobacz.
JAK WPŁYWA NA NAS KANON PIĘKNA?
Badanie opublikowane w „Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine” wykazało, że dziewczęta w wieku 10-14 lat, które były narażone na medialne obrazy idealnego ciała, miały większe ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania. Wyniki wskazały, że eksponowanie młodych dziewcząt na nierealistyczne standardy piękna zwiększało prawdopodobieństwo wystąpienia takich problemów, aż o 60%.
Związek między obrazem ciała a depresją:
Badanie opublikowane w „Journal of Abnormal Psychology” wykazało, że osoby, które źle oceniają swoje ciało, miały znacznie większe ryzyko wystąpienia depresji. Wyniki badania wskazywały, że niskie poczucie własnej wartości związane z wyglądem ciała było silnym predyktorem depresji.
Związki między stereotypami piękna a dyskryminacją:
Badanie opublikowane w „Journal of Personality and Social Psychology” analizowało związek między stereotypami piękna a społeczną dyskryminacją. Wyniki wskazywały, że osoby odbiegające od tradycyjnych standardów piękna doświadczały częstszej dyskryminacji i wykluczenia społecznego.
Wpływ kanonu piękna na zakupy kosmetyków i ubrań:
Według badania przeprowadzonego przez „Journal of Consumer Research” presja społeczna związana z kanonem piękna często skłania ludzi do wydawania większej ilości pieniędzy na kosmetyki i ubrania. Osoby starające się dostosować do tych standardów wydają więcej, co może prowadzić do problemów finansowych.
Związek między mediowymi standardami a zaburzeniami odżywiania u mężczyzn:
Badanie opublikowane w „International Journal of Eating Disorders” odkryło, że mężczyźni narażeni na medialne standardy piękna związane z muskularnym ciałem i niskim poziomem tkanki tłuszczowej mieli większe ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania, takich jak ortoreksja czy dysmorfofobia mięśniowa.
Te pięć przykładów, poparte badaniami, mogą sprawić, że zmienisz swoje nastawienie do nierealistycznych standardów piękna. Są też jeszcze przykłady „ze świata”. Opisałam je niedawno w swojej nowej książce.
Poniższe cytaty pochodzą z książki „Ciałokochanie”, której patronem jest marka „EasyToys”:
Wenezuela i prezent z okazji piętnastych urodzin
Nie pamiętam, co dostałam na piętnaste urodziny, ale na pewno nie była to karta podarunkowa na… operację powiększenia piersi. Według danych przedstawionych
przez Jesusa Pereirę, sekretarza wenezuelskiego Stowarzyszenia Chirurgów Plastycznych, trzydzieści procent Wenezuelek między osiemnastym a czterdziestym rokiem życia jest po operacji powiększania piersi. Z jednej strony związane jest to z kanonem piękna i oczekiwaniami, z drugiej… dla wielu młodych kobiet dobry wygląd to jedna z niewielu szans na wyjście ze skrajnej biedy za pomocą konkursów piękności. Wenezuela to kraj znany z zasobów ropy i wielu laureatek Miss Universe. A także z tego, że w ciągu roku dokonuje się w nim osiemdziesięciu pięciu tysięcy operacji powiększenia piersi.
Czarne zęby w Tajlandii
Plemię Akha, zamieszkujące górskie tereny Tajlandii, liczy około pięćdziesięciu sześciu tysięcy członków. To, co jest dla niego bardzo charakterystyczne, to dążenie kobiet do uzyskania czarnego koloru uzębienia, który jest utożsamiany z pięknem. Białe szkliwo jest uznawane za typowe dla zwierząt i… demonów, co sprawia, że Tajlandki stworzyły różne specyfiki zawierające między innymi przyprawy, betel, palone żywice i łupiny kokosa oraz nasiona palmy areki, aby przyczerniać zęby. Niestety, zabieg ten jest szkodliwy i może wpływać negatywnie na szkliwo. Ale jak to mówią, piękno wymaga poświęcenia… Naprawdę?
Leblouh
Istnieją na świecie kraje, w których nadwaga i otyłość są pożądane. Cellulit i rozstępy uznawane są za piękne. Jednym z tych miejsc jest Mauretania, w której dziewczynki są poddawane brutalnemu procesowi leblouh, który polega na… zmuszaniu ich przez miesiąc do spożywania ogromnych ilości pożywienia. Kilkanaście tysięcy kalorii dziennie pod postacią tłuszczów zwierzęcych, daktyli, mleka, orzechów, kuskusu. Są też kary za odmówienie spożycia określonej ilości jedzenia czy mleka – miażdżenie palców u stóp. Dziewczęta obowiązuje zakaz uprawiania sportu. Zwymiotujesz? I tak będziesz musiała zjeść. No i po co to wszystko? Po pierwsze, taki panuje tam kanon. Ideałem kobiety jest kobieta otyła. Po drugie, przejście przez to piekło oznacza dobre zamążpójście i bezpieczeństwo finansowe dla rodziny.
Kawaii
Podczas gdy w krajach pozostających pod wpływem kultury hollywoodzkiej piękna jest kobieta pełna seksapilu i pewna siebie, w Japonii ideałem jest kawaii, czyli kobieta przypominająca nastolatkę. Wzrost do stu sześćdziesięciu centymetrów, bo pod żadnym pozorem kobieta nie może być wyższa od mężczyzny, urocza, cutie pie. Niewinność połączona z infantylnym zachowaniem oraz charakterystyczny ubiór przypominający szkolny mundurek.
Jamajka i chicken pills
Wśród Jamajczyków, a szczególnie wśród tych z wiejskich obszarów, obowiązuje powiedzenie: I don’t want a maga woman. Maga, czyli szczupłej, chudej. Ciało z krągłościami w niektórych krajach jest symbolem dobrobytu, bogactwa, możliwości finansowych. U Jamajczyków krągłości kobiety oznaczają, że mężczyzna jest zaradny i stać go na jej utrzymanie i wyżywienie. Ze względu na ten kanon, preferujący panie o wadze siedemdziesięciu pięciu–dziewięćdziesięciu kilogramów, kobiety w latach dziewięćdziesiątych poprzedniego wieku zaczęły przyjmować… te same tabletki, które są podawane kurczakom w celu szybszego wzrostu przy masowej hodowli mięsa. Bomba hormonalna miała zwiększyć obwód bioder i powiększyć piersi… Skutkami ubocznymi tych praktyk są zarówno wymioty i biegunki, jak i nowotwory.
Tekst powstał we współpracy z marką EasyToys.
