KULTURA GWAŁTU

Opublikowano: 29 czerwca 2023
Ostatnia aktualizacja: 27 września 2024

Dzisiejszy temat jest trudny, ale też bardzo potrzebny, dlatego właśnie go poruszamy. Chcemy porozmawiać z Wami o kulturze gwałtu. Co to jest? To koncepcja pochodząca z socjologii, która zakłada, że przemoc seksualna w danej społeczności jest marginalizowana i normalizowana, a wynika to z przyjętych w tej grupie norm dotyczących płci czy seksualności. Kultura gwałtu to system, wszyscy i wszystkie w nim żyjemy i w jakimś stopniu jesteśmy jego częścią. Warto to przyznać i zauważać, po to, by móc świadomie z tym walczyć i się temu przeciwstawiać.

CZYM JEST KULTURA GWAŁTU?

Termin pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, zaczęto go rozpowszechniać w latach 70. wraz z rozwojem feminizmu. Kulturę gwałtu można zdefiniować jako działalność społeczeństwa, która dopuszcza i normalizuje przemoc seksualną. Koncepcja kultury gwałtu zakłada, że społeczeństwo marginalizuje przejawy przemocy seksualnej, co wynika z tego, w jaki sposób działa: ze stereotypów dotyczących ról płciowych i opartych na nich norm dotyczących seksualności.

PIRAMIDA KULTURY GWAŁTU

Bardzo wiele osób myśli o gwałcie, jako o czymś przerażającym, rzadkim i pojedynczym wydarzeniu – co może być prawdą. Zapominamy jednak, w jaki sposób rozwija się przemoc, a wiemy to z badań i statystyk. Rozwój przemocy seksualnej ma kształt piramidy. Akty, które są na samym jej dole, są podstawą dla coraz dotkliwszych form przemocy. Kultura gwałtu pokazuje, w jaki sposób otoczenie sprzyja tym przestępstwom.

Na samym dole piramidy gwałtu znajdują się te wszystkie pozornie drobne sytuacje, które jako społeczeństwo niestety często akceptujemy: końskie zaloty, klepanie po pośladkach, gwizdanie za kobietami na ulicy. Kiedy akceptujemy takie zachowania, piramida rośnie: pojawia się molestowanie i gwałt. A na samej górze jest przemoc prowadząca do śmierci. 

CZEGO UCZY SIĘ KOBIETY?

Kobiety, które według statystyk najczęściej są osobami, które spotyka gwałt. Od dzieciństwa są uczone tego, jak powinny się zachowywać, by je gwałt nie spotkał. Takie podejście jest właśnie przejawem kultury gwałtu – zrzucamy odpowiedzialność za przemoc na osoby, które ta przemoc spotka. Mówimy im: musisz się chronić, a jeśli ktoś cię zgwałci, to znaczy, że nie starałaś_eś się wystarczająco. To oczywiście nieprawda! To nie ubiór ani wracanie do domu jest przyczyną gwałtu.

Winę za gwałt ponosi gwałciciel_ka

Zamiast spędzać dużo czasu na tym, by właśnie instruować kobiety i dziewczyny, jak powinny się zachowywać, jak ubierać, kiedy wracać do domu i z kim, powinniśmy skupić się na tym, by zwalczać przyczyny całego sytemu. Przyzwolenie na różne przemocowe zachowania buduje klimat sprzyjający gwałtom.

POWSZECHNOŚĆ PRZEMOCY SEKSUALNEJ

Statystyki związane z przemocą seksualną są przerażające. Z raportów polskich i europejskich wynika, że jest to problem, który dotyczy bardzo dużej części społeczeństwa. Pewną skalę mogła nam także wskazać akcja „me too”. Podczas niej okazało się, że wiele osób przeżyło przemoc, a prawie każdy zna kogoś, kto doświadczył molestowania czy gwałtu.

Przykład: Według policyjnych statystyk co roku w Polsce dochodzi do około półtora tysiąca gwałtów, ale według fundacji pomocowych faktyczna liczba jest 10 razy większa¹.

WARTO PRZECZYTAĆ

Książka, którą naprawdę każdy powinien przeczytać, to książka „Missoula. Gwałty w amerykańskim miasteczku uniwersyteckim” Jona Krakauera. Jest to reportaż o miejscu, które „zasłynęło” z gwałtów. Autor książki przedstawia bardzo osobiste historie kobiet, analizuje je i osadza w szerszym kontekście kultury gwałtu. Pokazuje jej mechanizmy, prezentuje to, w jaki sposób zachowują się ludzie, którzy o gwałcie się dowiadują, w jaki sposób go oceniają.

Książka jest wstrząsająca, zawiera wiele źródeł i odniesień. Naprawdę warto ją przeczytać. Uwaga: może być triggerem dla osób z doświadczeniem przemocy seksualnej. 

Kasia Koczułap – psycholożka z wykształceniem seksuologicznym. Jest autorką projektu “Co z tym seksem”, aktywistką i promotorką rzetelnej edukacji seksualnej i zdrowia seksualnego. Wspiera SEXEDPL przy projektach edukacyjnych.

ŹRÓDŁA:

1. https://tvn24.pl/polska/gwalty-w-polsce-co-roku-zglaszanych-jest-okolo-poltora-tysiaca-gwaltow-ale-faktyczna-liczba-moze-byc-kilka-razy-wieksza-st7800417 ↩︎