6 min read
Czym jest tzw. pigułka gwałtu? Jak działa? Czy da się ją wykryć? Co zrobić, kiedy podejrzewamy, że została nam podana? Na najważniejsze pytania związane z tym tematem odpowiada nam Hela Tokarz, warszawska koordynatorka Kolektywu Chemia.
CZYM JEST TZW. PIGUŁKA GWAŁTU?
Tzw. pigułka gwałtu to pojęcie-parasol dot. substancji psychoaktywnych wykorzystywanych do odurzania innych, bardzo często w celu ułatwienia wykorzystania seksualnego.
- Najczęściej występuje w formie płynu, proszku, tabletki.
- Ofiarom tzw. pigułka gwałtu podawana jest bez ich zgody.
- Sprawcy mają różne sposoby na odurzanie: substancję dolewają/dorzucają/wsypują do napoju lub jedzenia; tzw. pigułka gwałtu może znaleźć się również w papierosie lub w papierosie elektronicznym poprzez dolanie substancji do liuqidu czy nasączenie nią bibułki papierosa.
UWAGA: Wciąż pojawiają się nowe sposoby na odurzanie, o których często rozpisują się media. Pamiętajmy jednak, że doniesienia portali często zawierają nieprawdziwe informacje/wyolbrzymiają powszechność występowania różnych metod odurzeń. Dlatego podchodźmy do nich z dystansem.
DLACZEGO SPRAWCY ODURZAJĄ?
Przede wszystkim chodzi o uzyskanie jak największej kontroli nad drugą osobą. Tzw. pigułka gwałtu ułatwia przestępcy:
- dokonanie aktu przemocy seksualnej lub fizycznej;
- kradzież;
- upokorzenie i ośmieszenie drugiej osoby.
CZY TZW. PIGUŁKA GWAŁTU JEST TABLETKĄ?
To zazwyczaj jedna lub kilka substancji psychoaktywnych. Warto zaznaczyć, że, chociaż nazwa sugeruje inaczej, niekoniecznie musi mieć ona formę pigułki. Dlatego też dodajemy „tak zwana”. Za przykład tzw. pigułki gwałtu pod postacią faktycznej pigułki może posłużyć Rohypnol – lek na receptę w postaci tabletek, którego substancją czynną jest flunitrazepam.
JAKIE SUBSTANCJE KRYJĄ SIĘ POD OKREŚLENIEM TZW. PIGUŁKI GWAŁTU? CO JEST W SKŁADZIE?
To między innymi:
- alkohol – najczęściej używana substancja do odurzania
- GHB (kwas gamma-hydroksymasłowy)
- GBL (gamma-butyrolakton)
- kannabinoidy (THC, CBD)
- amfetamina i metamfetamina
- antyhistaminy (np. cetryryzyna, hydroksyzyna)
- kokaina, MDMA
- benzodiazepiny (m.in. diazepam i klonazepam)
- ketamina
- opioidy (np. tramadol, kodeina, morfina)
PAMIĘTAJ: Do odurzania ofiar można wykorzystać niezliczone rodzaje substancji psychoaktywnych/ich mieszanek. Wiele z tych substancji występuje pod postacią leków, również tych bez recepty.
JAK SIĘ JĄ PODAJE?
Ofiarom tzw. pigułkę dorzuca się bądź wsypuje do napoju, wkłada do słomki, przykleja na ciało w formie nasączonego plastra/naklejki czy wstrzykuje za pomocą igły. Wszystkie te sposoby wykonywane są błyskawicznie, co utrudnia namierzenie potencjalnego sprawcy. Na tych wyżej wymienionych nie kończą się drogi podawania tzw. pigułki. Niestety wciąż pojawiają się nowe.
A CZY PRZED WYPICIEM DRINKA DA SIĘ SPRAWDZIĆ, CZY JEST W NIM TZW. PIGUŁKA GWAŁTU?
- Raczej trudno jest dostrzec czy wyczuć substancję dodaną do naszego napoju — sprawcy zwykle wykorzystują te trudne do wykrycia, takie jak GHB — bezwonne, bezsmakowe i bezbarwne. Nawet GBL, które charakteryzuje gorzki smak, może być niewyczuwalne w drinku o wyrazistym smaku.
MIT: Jeśli na dno szklanki opada lód, lub w drinku tworzy się nadmiar bąbelków, mamy pewność, że w napoju jest tzw. pigułka gwałtu.
FAKT: Nie istnieje żadna pewna metoda, by „organoleptycznie” zbadać obecność substancji w napoju. Jeśli jednak jego barwa, zapach, wygląd Cię niepokoi — nie ignoruj tego!
Na rynku zagranicznym dostępne są tzw. drink testy, za pomocą których można wykryć, czy w napoju jest narkotyk. Nie są one miarodajne — zazwyczaj wykrywają tylko 2-3 substancje (GHB, ketaminę, flunitrazepam). Nie będą też skuteczne w przypadku ciemnych lub gęstych drinków.
MIT: Istnieje lakier do paznokci, który umożliwia wykrycie tzw. pigułki gwałtu w drinku.
FAKT: Taki lakier nigdy nie powstał, tak jak inne gadżety (np. słomka), które miałyby za zadanie wykryć dodatkową substancję w napoju.
OBJAWY ODURZENIA TZW. PIGUŁKĄ GWAŁTU
Najczęściej powtarzającym się objawem odurzenia jest uczucie upojenia alkoholowego nieadekwatne do ilości spożytego alkoholu.
To, jakie objawy wystąpią po odurzeniu, determinuje wiele czynników:
- rodzaj, ilość i dawki wykorzystanych substancji
- ilość spożytego już alkoholu/innych substancji
- wzrost i waga osoby odurzonej
- leki przyjmowane na stałe
- stan/samopoczucie – zmęczenie, niewyspanie, osłabienie, etc.
PO JAKIM CZASIE TZW. PIGUŁKA GWAŁTU ZACZYNA DZIAŁAĆ I JAKIE SĄ PIERWSZE WIDOCZNE OBJAWY?
Objawy oraz czas ich pojawienia się zależą od podawanych substancji:
GHB:
Objawy pojawiają się po 15-30 minutach i trwają 3-4 godziny:
- zaburzenia orientacji, zawroty głowy, wymioty
- senność
- niepamięć wsteczna
- niemożność racjonalnego osądu
- zwiotczenie mięśni, problemy z koordynacją
- oczopląs
- bezdech
BENZODIAZEPINY (M.IN. FLUNITRAZEPAM/KLONAZEPAM)
objawy pojawiają się po 20-30 minutach i trwają do 4 godzin:
- senność, dezorientacja
- bełkotliwa mowa
- niepamięć wsteczna
- zawroty głowy i utrata przytomności
- kłopoty z koordynacją, osłabienie siły mięśniowej
KETAMINA
objawy pojawiają się 5-10 minut po przyjęciu i trwają do 1-3 godzin:
- ślinotok
- nudności, zawroty głowy
- zaburzenia koordynacji ruchowej, zmysłów, pamięci
- tachykardia (przyspieszona praca serca- częstoskurcz)
Objawy odurzenia pojawiają się dość szybko, nagle i prędko potrafią „zwalić z nóg”. Dlatego najważniejsza jest szybka reakcja.
CO ZROBIĆ, JEŚLI PODEJRZEWAM, ŻE KTOŚ PODAŁ MI TZW. PIGUŁKĘ GWAŁTU?
- POPROŚ O POMOC – najlepiej zaufaną osobę lub obsługę lokalu.
- ZADZWOŃ NA 112 – jeśli wymaga tego sytuacja, nie bój się zadzwonić na numer 112 lub poproś o to bliską osobę/obsługę lokalu.
- POWIADOM BLISKIEGO – gdy nie ma z Tobą nikogo zaufanego, udostępnij bliskiej osobie swoją lokalizację i w miarę możliwości poinformuj ją o swoim stanie.
- ZABEZPIECZ GŁOWĘ – usiądź jak najbliżej podłogi, zabezpiecz głowę. Najlepiej połóż się w pozycji bezpiecznej – w razie utraty przytomności ochronisz się przed urazem głowy/zakrztuszeniem wymiotami.
- ZBIERZ DOWODY – jeśli jesteś w stanie, zabezpiecz drinka, w którym może być substancja. To potencjalny dowód na odurzenie. Postaraj się nie oddawać moczu – w ten sposób wzrasta szansa na wykrycie substancji w placówce medycznej.
CZEGO NIE ROBIĆ?
Nie opuszczaj zatłoczonej przestrzeni, nie zostawaj samx – wśród ludzi jesteś najbezpieczniejszx!
Nie prowokuj wymiotów – jeśli wystąpiły już objawy odurzenia, nie zwrócisz substancji w ten sposób. Pochylając się nad podłogą/deską może dojść do utraty przytomności i urazu głowy.
Nie ignoruj swoich podejrzeń – zaraz możesz stracić możliwość zakomunikowania o swoim stanie.
WIDZĘ OSOBĘ, KTÓRA MOŻE BYĆ OFIARĄ TZW. PIGUŁKI GWAŁTU. CO MOGĘ ZROBIĆ?
- ZAREAGUJ – podejdź i zapytaj, czy wszystko w porządku i/lub zgłoś sytuację obsłudze.
- WYSŁUCHAJ – nie podważaj tego, co osoba mówi.
- ZADZWOŃ NA 112 – możesz poprosić o to obsługę lokalu/ochronę.
- POWIADOM BLISKICH – jeśli jest taka możliwość, spróbuj powiadomić bliskich osoby odurzonej o sytuacji.
- UŁÓŻ W POZYCJI BEZPIECZNEJ – Pomóż osobie położyć się na dowolnym boku, tak, żeby jej głowę podpierało ramię. Jeśli straci przytomność, taka pozycja zabezpieczy ją przed urazem głowy/zakrztuszeniem się wymiotami.
- NIE ZOSTAWIAJ OSOBY SAMEJ – pozostań z nią do przyjazdu pogotowia.
JAK DŁUGO DA SIĘ WYKRYĆ TZW. PIGUŁKĘ GWAŁTU W ORGANIZMIE? ILE MAM CZASU, BY ZGŁOSIĆ SIĘ DO SZPITALA LUB NA POLICJĘ?
Tzw. pigułkę gwałtu można wykryć we krwi do ok. 8 godzin, w moczu do ok. 12 godzin. Test na obecność substancji może zlecić policja, możesz go również wykonać prywatnie.
Istnieje również możliwość wykrycia tzw. pigułki gwałtu po dłuższym czasie – jest to test na wykrycie narkotyku w strukturze włosa. Wykonuje się go w odstępie miesiąca do dwóch lat od odurzenia. Takie badanie zlecają organy ścigania, prywatnie niestety są dość kosztowne – w Internecie można znaleźć oferty laboratoriów zaczynające się od 900 złotych.
CO MOŻEMY ZROBIĆ, ŻEBY ZAPOBIEC ODURZENIU?
Pamiętajmy — nie jesteśmy w stanie stuprocentowo ochronić się przed odurzeniem tzw. pigułką gwałtu. Pilnowanie drinka cały wieczór ≠ jesteśmy bezpieczne/i.
Ale nie panikujmy — oto kilka sposobów na zwiększenie własnego i innych bezpieczeństwa:
- pij kapslowane napoje, otwierane przy Tobie
- nie zostawiaj drinka bez opieki
- nie przyjmuj napoju od nieznanej Ci osoby
- poinformuj bliską osobę gdzie jesteś
- wracając taksówką, udostępnij komuś swój przejazd do obserwowania/lokalizację
Bądźmy wrażliwi na siebie i innych. Ufajmy swoim instynktom. Widząc coś niepokojącego, reagujmy.
Jeśli jesteś ofiarą odurzenia tzw. pigułką gwałtu, pamiętaj – to nie Twoja wina. Masz prawo do pomocy i wysłuchania.
Kontakty pomocowe:
Fundacja Feminoteka
tel. 888 88 33 88 pon-pt 11-19
Centrum Praw Kobiet
tel. 800 107 777 24/7
Antyprzemocowa linia pomocy SEXEDPL
tel. 720 720 020 pon-sb 17-21
Kolektyw Chemia
Instagram @kolektyw_chemia
Facebook „Kolektyw Chemia”
Mail chemiasisters@gmail.com; kolektywchemiapomoc@gmail.com
„PILNUJ DRINKA” – DLACZEGO TAK NIE MÓWIMY?
Pilnowanie drinka cały wieczór nie gwarantuje pełnej ochrony przed odurzeniem. Sposobów na otrucie kwasem GHB jest wiele, nie musi być do tego wykorzystany jedynie Wasz napój.
Problem powszechności tzw. pigułki gwałtu nie jest spowodowany tym, że niewystarczająco uważamy na swój drink. Nie powinn_śmy musieć tego robić.
Wyjścia na miasto nie mają polegać na wgapianiu się w swoją szklankę; po co w ogóle wychodzić, skoro nie możemy się wyluzować?
Nie mówimy „pilnuj drinka”, bo to narracja victim blamingu, czyli zrzucania odpowiedzialności na osobę otrutą, której będzie można powiedzieć, że została otruta, bo nie była dostatecznie uważna. Bo dobrze się bawiła. Bo to sianie paniki i powielanie stereotypów — na przykład tzw. pigułki gwałtu jako substancji dodawanej tylko do napoju.
Uwzględniaj sposoby na zwiększenie bezpieczeństwa podczas picia, ale (!) poświęcaj więcej uwagi na szerzenie wrażliwości i świadomości o problemie.
Ufaj sobie, swojej intuicji i odczuciom. Gdy widzisz coś niepokojącego — reaguj. Nie obwiniaj się, masz prawo do pomocy.
