AGATA PTAK I MARTA BRZEZIŃSKA. „W NASZYM SPOŁECZEŃSTWIE O SEKSIE SIĘ NIE ROZMAWIA”

Agata Ptak i Marta Brzezińska to współwłaścicielki butiku i bloga erotycznego Lula Pink. Zajmują się tworzeniem artykułów edukacyjnych, wspierają feministyczne i queerowe inicjatywy. „Chcemy zbudować przedsiębiorstwo, w którym zaangażowanie społeczne i działalność charytatywna idą w parze z dbałością o satysfakcję klienta” – piszą na swojej stronie internetowej. Agata i Marta to osoby, które znalazły się na naszej liście 100 SEXEDPL i Forbes Women.

Skąd czerpałyście wiedzę o seksie i seksualności?

Odpowiedź zależy od tego, o jakim etapie życia mówimy. W okresie wczesnej i średniej adolescencji temat seksualności z pewnością był w naszym przypadku mocno zaniedbany, a głównym źródłem wiedzy były zasłyszane informacje od nieco starszych koleżanek i kolegów. No i oczywiście magazyn Bravo! W tamtym czasie, w szkołach obowiązywał przedmiot „przystosowanie do życia w rodzinie”, który jednak temat seksu traktował wyłącznie w kontekście małżeństw i heteronormatywnych par. Seks przedmałżeński był mocno stygmatyzowany, wydawał się wręcz niebezpieczny – w końcu konsekwencją uprawiania seksu mogła być wyłącznie niechciana (bo np. przedwczesna albo przedmałżeńska) ciąża lub choroby weneryczne. Kwestie związane z przyjemnością płynącą z bliskości z drugą osobą lub samomiłości w ogóle nie były poruszane.

Całe szczęście obecnie sytuacja się zmienia, a my jako dorosłe osoby możemy czerpać wiedzę z fachowej literatury, spotkań, kursów, wykładów, konferencji i warsztatów z seksuologami i seksuolożkami czy psychoterapeutami_kami oraz innymi osobami z profesji wokół tej tematyki. Z fachowych źródeł, jakimi stały się zweryfikowane merytorycznie konkretne kanały edukacyjne na portalach społecznościowych łącznie z YouTube, a od jakiegoś czasu – także z festiwali, choćby wspomnieć współorganizowaną przez nas w zeszłym roku Rozkosz. Na Rozkoszy dzielimy się wiedzą, ale też same nauczyłyśmy się bardzo dużo.

Czy rodzice rozmawiali z Wami o seksie? Czy seks był tematem tabu?

Obie pochodzimy z raczej tradycyjnych, ale jednocześnie mało konserwatywnych rodzin, dzięki temu miałyśmy dużo swobody do eksplorowania swojej wolności na własną rękę – także seksualnej. Mimo wszystko, temat seksu nie był poruszany.

Dlaczego tak trudno jest w Polsce rozmawiać otwarcie o seksualności?

Na rozwój seksualności największy wpływ mają obowiązujące w domu i społeczeństwie normy. Trudność rozmawiania otwarcie o seksie ma z pewnością wieloczynnikową genezę, jednak upraszczając nieco, można powiedzieć, że nie jest to częścią naszej tradycji kulturowej i religijnej. Z tego względu nie mamy narzędzi do tego typu rozmów. Podszyte jest to wszystko wstydem. Uczymy się go od małego, po inicjalnej swobodzie przechodzimy w okres „skromności” przy jednoczesnych zmianach w naszym ciele, które budzą w nas samych wiele mieszanych emocji.

Cała sfera seksualna nosi jakąś stygmę, jakąś nieczystość, a seks przedstawia się jako uświęcony akt małżonków, podejmowany wyłącznie w celu prokreacji. I te ciała, będące źródłem pokus, którymi targają różne pragnienia, niekiedy silniejsze niż wstyd, dostarczają w efekcie poczucia winy.

A o przewinach też nie mówi się chętnie, trudno zatem nawet korygować jakieś zachowania, gdy do nich dochodzi.

W jakich tematach związanych z edukacją seksualną nastolatki/dorośli mają braki?

Poziom wiedzy na temat seksualności jest mocno zróżnicowany. W ramach naszej działalności spotykamy się zarówno z osobami, które mają elementarne braki dotyczące budowy i funkcjonowania ich ciał, jak i tymi niezwykle świadomymi swojej seksualności. Gdybyśmy miały znaleźć problem, który dotyczy najszerszej grupy osób, wskazałybyśmy komunikację.

W związku z tym, że funkcjonujemy w społeczeństwie, w którym o seksie się nie rozmawia, często mamy problem z komunikacją w relacjach z osobami partnerskimi, ale nie tylko. Brak kompetencji językowych w zakresie cielesności i seksualności powoduje, że nie potrafimy wyrażać swoich potrzeb, pragnień, ale także granic.

W jaką wiedzę i umiejętności wyposażyć dziecko, żeby mogło przygotować się świadomie do rozpoczęcia życia płciowego?

Wiedza przekazywana dzieciom często jest wybiórcza, niedostosowana do wieku, a edukacja szkolna ogranicza się do aspektu biologicznego. Temat seksualności z pewnością należy traktować holistycznie, poza biologią uwzględnić aspekt psychologiczny, społeczny i kulturowy. Niezwykle ważna jest w tym temacie także inkluzywność. Nauczanie o płci i tożsamości seksualnej.

Celem edukacji seksualnej powinno być wyposażenie młodych osób w wiedzę i umiejętności, które pozwolą im na podejmowanie bezpieczniejszych zachowań seksualnych, w zgodzie ze sobą.

Jakie zagrożenia, negatywne zjawiska wynikają z braku mądrej edukacji seksualnej?

Brak mądrej edukacji seksualnej może prowadzić do dysfunkcji, braku satysfakcji z życia seksualnego, trudności w budowaniu relacji, a w przypadku wejścia w toksyczne relacje: podtrzymywania szkodliwych skryptów i normalizowanie ich. Patrząc szerzej – bez edukacji nie znamy swoich praw, w tym tych do samostanowienia o swoim ciele, o jego autonomii.

Seks i ciało to przedmioty polityki, czy tego chcemy, czy nie – nasza świadomość w tej materii pozwala nam stać się aktywnymi podmiotami.

Czy firmy/marki powinny angażować się w działania na rzecz edukacji seksualnej?

Tylko, jeśli naprawdę w to wierzą (jako instytucja, inicjatywa, firma). Można by spekulować, czy takie działania podszyte tylko marketingową korzyścią bądź modą nadal „czynią dobro”, szczerze czy nie. Ale brak realnej troski, przygotowania merytorycznego, współpracy eksperckiej może przedsięwzięcie obrócić w fiasko, kampania skończyć posądzeniem o cynizm czy wyrachowanie, monetyzację zaangażowania społecznego czy właśnie zwyczajnie – zarzutem o uleganie modzie czy brak autentyczności. Dobrze, jeśli idzie za tym faktyczna refleksja, promocja dobrych zachowań i wiedzy nie tylko w reklamie, ale także we własnych strukturach.