4 min read
Badania profilaktyczne mają na celu jak najszybsze wykrycie chorób. Przeprowadzane są u osób, które wydają się zdrowe, nie zgłaszają żadnych dolegliwości, żeby jak najszybciej wykryć i skutecznie leczyć potencjalną chorobę. Im wcześniej wykryjemy chorobę, tym łatwiej i skuteczniej możemy ją leczyć. Nieleczone choroby z kolei mogą prowadzić do wielu groźnych powikłań, a nawet do śmierci. Jakie badania należy wykonywać raz w miesiącu, a na jakie zgłaszać się raz w roku?
Każda osoba powinna pamiętać o badaniach profilaktycznych przeznaczonych dla swojej grupy wiekowej. Dzięki nim można często wykryć niedającą jeszcze żadnych objawów chorobę, co daje możliwość skutecznego jej leczenia.
BADANIA PROFILAKTYCZNE DLA OSÓB W WIEKU 18-25 LAT
SAMOBADANIE PIERSI (RAZ W MIESIĄCU)
Badaj sama swoje piersi! Co miesiąc, 3-5 dni po zakończeniu miesiączki. Sprawdzaj w szczególności:
kształt i rozmiar piersi,
brodawki i zgrubienia.
Jeśli zauważysz jakąś zmianę, której wcześniej nie było, zgłoś się do lekarza.
Dlaczego samobadanie piersi jest takie ważne?
Większość zmian w piersiach kobiety wykrywają podczas samobadania. A wcześnie wykryty rak piersi jest uleczalny.
SAMOBADANIE JĄDER
Co miesiąc sprawdzaj swoje jądra. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli:
wyczujesz niepokojące zgrubienie lub guzek,
zauważysz zmiany swoich jąder w porównaniu do wcześniejszego badania,
poczujesz bolesność jądra przy lekkim dotyku.
WIZYTA GINEKOLOGICZNA + CYTOLOGIA (RAZ W ROKU)
Zapisz się na bezpłatną wizytę u ginekologa, szczególnie jeśli:
jeszcze nie byłaś u ginekologa,
odczuwasz ból,
zauważyłaś coś niepokojącego,
chcesz stosować antykoncepcję,
planujesz zajść w ciążę,
planujesz zacząć współżycie.
Wizyta kontrolna u ginekologa jest zalecana raz do roku między innymi przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
Jak przebiega wizyta u ginekologa?
Podczas wizyty lekarz przeprowadzi z Tobą wywiad. Lekarz może zapytać Cię między innymi:
kiedy miałaś ostatnią miesiączkę,
ile dni zazwyczaj trwa Twoja miesiączka,
czy miesiączkujesz regularnie,
czy bolą Cię narządy płciowe,
czy miałaś już stosunek seksualny,
czy planujesz ciążę,
czy planujesz lub stosujesz antykoncepcję,
czy planujesz rozpoczęcie współżycia.
Do ginekologa nie potrzebujesz skierowania.
Cytologię powinnaś wykonywać częściej, czyli co 12 miesięcy, jeśli jesteś obciążona czynnikami ryzyka:
jesteś zakażona wirusem HIV,
przyjmujesz leki immunopresyjne,
jesteś zakażona wirusem HPV.
O częstszej cytologii może zdecydować także Twój lekarz.
Co to jest cytologia?
Cytologia to badanie, które pozwala wykryć raka szyjki macicy. Jest bezbolesne i całkowicie bezpieczne. Badanie cytologiczne trwa kilka minut i wykonuje się je w gabinecie ginekologicznym lub u położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Podczas badania do pochwy jest wprowadzany wziernik, aby pobrać wymaz z szyjki macicy. Pobrany wymaz jest przekazywany do laboratorium, aby ocenić prawidłowość występujących w nim komórek.
WIZYTA U UROLOGA
Zgłoś się do lekarza, szczególnie jeśli:
odczuwasz ból,
zauważyłeś coś niepokojącego (np. krew w moczu),
jesteś w grupie ryzyka – ktoś z Twojej rodziny zachorował na raka prostaty.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Leczeniem chorób układu moczowo-płciowego zajmuje się urolog. Do urologa konieczne jest skierowanie, które możesz otrzymać od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Dlaczego warto odwiedzić urologa?
Wizyta kontrolna u urologa, może wykryć raka prostaty, który jest coraz częściej wykrywaną chorobą u mężczyzn. A wczesne wykrycie raka prostaty, daje szanse na wyleczenie.
POZOSTAŁE BADANIA PROFILAKTYCZNE – RAZ W ROKU
Badania w celu oceny ogólnego stanu zdrowia (morfologia), badanie poziomu estradiolu – hormonu regulującego cykl miesiączkowy, oraz poziom żelaza i ferrytyny – wskaźników, które pokażą, czy u osoby badanej nie występuje niedobór żelaza. Jest to częsty niedobór u kobiet, zwłaszcza obficie miesiączkujących. Warto zrobić lipidogram, ponieważ badania wskazują, że aż 33% osób powyżej 18 r.ż. ma nieprawidłowy poziom cholesterolu oraz glukoza – wskaźnik występowania cukrzycy. Poziom TSH wskaże czy prawidłowo pracuje tarczyca, witamina D pozwoli określić jej poziom w organizmie i prawidłowo dobrać dawkę suplementacyjną (80-90% Polaków ma niedobór witaminy D). Badanie D-dimery: badanie ważne z punktu widzenia możliwości powstania powikłań zatorowo-zakrzepowych po COVID-19 (również postaci bezobjawowej) jak i u osób, które przyjmują leki hormonalne (antykoncepcja, leczenie endometriozy). Testosteron: wpływa na popęd płciowy, erekcję oraz płodność. U osób przyjmujących „odżywki” z testosteronem obserwuje się podwyższenie stężenia tego hormonu, co również jest szkodliwe dla zdrowia i może powodować liczne działania uboczne (np. choroby układu sercowo-naczyniowego, trądzik, utratę męskich cech płciowych). Kreatynina w surowicy: wskaźnik prawidłowej pracy nerek. Aminotransferaza alaninowa: wskaźnik prawidłowej pracy wątroby.
BADANIA PROFILAKTYCZNE DLA OSÓB POWYŻEJ 25 ROKU ŻYCIA
SAMOBADANIE PIERSI (RAZ W MIESIĄCU)
Badaj sama swoje piersi! Co miesiąc, 3-5 dni po zakończeniu miesiączki, a jeśli już nie miesiączkujesz, w ustalony dzień miesiąca, sprawdzaj swoje piersi. Sprawdzaj w szczególności:
kształt i rozmiar piersi,
brodawki i zgrubienia.
Jeśli zauważysz jakąś zmianę, której wcześniej nie było, zgłoś się do lekarza.
Dlaczego samobadanie piersi jest takie ważne?
Większość zmian w piersiach kobiety wykrywają podczas samobadania. A wcześnie wykryty rak piersi jest uleczalny.
SAMOBADANIE JĄDER (RAZ W MIESIĄCU)
Co miesiąc sprawdzaj swoje jądra. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli:
wyczujesz niepokojące zgrubienie lub guzek,
zauważysz zmiany swoich jąder w porównaniu do wcześniejszego badania,
poczujesz bolesność jądra przy lekkim dotyku.
CYTOLOGIA + USG TRANSWAGINALNE (RAZ W ROKU)
Regularne badania kontrolne dają szansę na wczesne wykrycie raka szyjki macicy i wyleczenie. Bezpłatna cytologia w ramach programu profilaktycznego raka szyjki macicy, przysługuje Ci raz na 36 miesięcy.
Cytologię powinnaś wykonywać częściej, czyli co 12 miesięcy, jeśli jesteś obciążona czynnikami ryzyka:
jesteś zakażona wirusem HIV,
przyjmujesz leki immunopresyjne,
jesteś zakażona wirusem HPV.
O częstszej cytologii może zdecydować także Twój lekarz.
WIYZYTA U UROLOGA
Zgłoś się do lekarza, szczególnie jeśli:
odczuwasz ból,
zauważyłeś coś niepokojącego (np. krew w moczu),
masz 50 lat i więcej,
jesteś w grupie ryzyka – ktoś z Twojej rodziny zachorował na raka prostaty.
BADANIA PROFILAKTYCZNE – RAZ W ROKU
Badania w celu oceny ogólnego stanu zdrowia (morfologia), badanie poziomu estradiolu – hormonu regulującego cykl miesiączkowy, oraz poziom żelaza i ferrytyny – wskaźników, które pokażą, czy u osoby badanej nie występuje niedobór żelaza. Jest to częsty niedobór u kobiet, zwłaszcza obficie miesiączkujących. Warto zrobić pełen lipidogram – monitorujący gospodarkę lipidową oraz poziom glukozy na czczo – będącej wskaźnikiem cukrzycy. Częstym problemem u kobiet są zaburzenia funkcjonowania tarczycy, dlatego badania profilaktyczne dają możliwość zbadania pełnego profilu hormonalnego dla tego narządu. Zbadanie stężenia witaminy D pozwoli określić jej poziom w organizmie i prawidłowo dobrać dawkę suplementacyjną (80-90% Polaków ma niedobór witaminy D), podobnie jak badanie magnezu, którego niedobory często występują u osób pozostających pod wpływem przewlekłego stresu i pozostających na niezbilansowanej diecie. Kreatynina w surowicy jest wskaźnikiem pracy nerek, a aminotransferaza alaninowa pokaże funkcję wątroby. Badanie D-dimery: badanie ważne z punktu widzenia możliwości powstania powikłań zatorowo-zakrzepowych po COVID-19 (również postaci bezobjawowej) jak i u pań, które przyjmują leki hormonalne (antykoncepcja, leczenie endometriozy). Badanie wskazujący na prawdopodobieństwo ryzyko wystąpienia raka jajnika, którego częstość zaczyna wzrastać u kobiet po 35 r.ż. Testosteron – najważniejszy męski hormon płciowy, wpływający na popęd płciowy, erekcję oraz płodność.
