7 min read
Szczepienie przeciwko HPV może zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów związanych z HPV, takich jak rak szyjki macicy, rak odbytu, niektóre raki gardła oraz innych nowotworów narządów płciowych, nawet u osób, które były wcześniej zakażone innymi typami wirusa. Szczepienie na szeroką skalę przeciwko HPV może przyczynić się do ogólnej redukcji występowania wirusa w populacji, zmniejszając tym samym częstość występowania nowotworów związanych z HPV i innych powikłań zdrowotnych.
SZCZEPIENIA PRZECIW HPV
Szczepionka przeciw HPV to szczepionka przeciwwirusowa, wytworzona metodami inżynierii genetycznej z wykorzystaniem zaawansowanych technologii rekombinacji DNA. Zawiera cząstki wirusopodobne – fragmenty osłonki białkowej wirusa, bez wirusowego DNA, stąd poprzez szczepienie nie można się zakazić.
Jak działa szczepionka? Po wstrzyknięciu mobilizuje układ odpornościowy do wytworzenia przeciwciał i uruchamia mechanizm służący zapewnieniu długotrwałej ochrony przed wirusem HPV.
Co daje szczepionka? Szczepionki przeciw HPV chronią przed zakażeniem HPV, co oznacza zapobieganie chorobom nowotworowym związanym z HPV, zapobieganie wszystkim konsekwencjom, jakie mogą wynikać z faktu rozwoju nowotworu, a więc także zapobieganie zgonom.
KTO POWINIEN ZASZCZEPIĆ SIĘ NA HPV?
Ze względu na brak leków na HPV szczepienia pozostają kluczowym elementem profilaktyki. Szczepienia zmniejszają ryzyko przekazania wirusa partnerom seksualnym, dlatego należy szczepić wszystkich. Zrealizowanie tego celu do daje szansę, że do 2050 roku wirus zniknie z powierzchni ziemi, do czego dąży WHO.
Według rekomendacji WHO optymalnym momentem na zaszczepienie się jest okres przed inicjacją seksualną – wtedy istnieje największe prawdopodobieństwo, że organizm nie miał jeszcze kontaktu z wirusem, a to pozwala osiągnąć najlepsze efekty zdrowotne.
Szczepienie w wieku nastoletnim pozwala wyprzedzić czas, w którym może dojść do zakażenia HPV. Schemat szczepienia obejmuje wtedy też podanie mniejszej liczby dawek (2 a nie 3) szczepionki.
Szczepienie przeciwko HPV dzieci w wieku 12–13 lat zostało wpisane do kalendarza szczepień.
SZCZEPIENIA NA HPV U DOROSŁYCH
Starsze nastolatki i dorośli także mogą odnieść korzyści z ochronnego działania szczepienia.
Nie ma górnej granicy wieku dla szczepień przeciwko HPV, nie potrzebujesz też
skierowania, aby móc się odpłatnie zaszczepić.
Po pierwsze, szczepienia są przeznaczone DLA KAŻDEJ PŁCI – zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. I nie, wcale nie dlatego, że ci drudzy tylko przenoszą HPV na partnerki. Oni także mogą zachorować, bo konsekwencje wirusa to nie tylko nowotwór szyjki macicy.
Przed szczepieniem nie musisz robić testu na HPV. Jeśli jesteś już nosicielką_lem któregoś z typów HPV, szczepienie po prostu nie uodporni Cię na niego. Za to nadal może dać Ci ochronę przed pozostałymi szczepami.
Po drugie – wiek. Szczepienie można przyjąć od 9. roku życia wzwyż. W wypadku wszystkich preparatów dostępnych w Polsce wskazania nie określają górnej granicy wieku.
Osoby 18+, 30+ itd. nadal mogą zaszczepić się przeciwko HPV! Skuteczność szczepień potwierdzono nawet u 55-latków!
SZCZEPIONKI NA HPV
Obecnie na rynku są dostępne dwie szczepionki:
1) GARDASIL 9 (producent: MSD)
Wskazanie do stosowania szczepionki Gardasil9 to czynne uodparnianie osób w wieku
od 9 lat przeciw następującym chorobom wywoływanym przez zawarte w szczepionce
typy wirusa HPV:
- zmiany przednowotworowe szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytnicy
- rak szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu
- brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste)
Gardasil 9 zapewnia ochronę przed w/w chorobami wywoływanymi przez dziewięć
typów HPV: HPV6, HPV11, HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58.
Dlatego nazywa się tą szczepionkę 9-walentną.
2) CERVARIX (producent: GlaxoSmithKline/GSK)
Wskazanie do stosowania szczepionki Cervarix to czynne uodparnianie osób w wieku od
9 lat przeciw następującym chorobom wywoływanym przez zawarte w szczepionce typy
wirusa HPV:
- zmiany przednowotworowe szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu
- rak szyjki macicy i odbytu.
Cervarix zapewnia ochronę przed w/w chorobami wywoływanymi przez dwa typy HPV:
HPV16, HPV18. Dlatego nazywa się tą szczepionkę 2-walentną.
Typy HPV 16 i 18 są odpowiedzialne za około 70% przypadków raka szyjki macicy. Pozostałe wysoko onkogenne typy HPV (31, 33, 45, 52, 58) związane są z dodatkowymi ok. 20% przypadkami tego nowotworu oraz wysokim ryzykiem rozwoju innych raków związanych z HPV. Do raków HPV zależnych, należą również rak pochwy, sromu, odbytu, penisa, pęcherza moczowego, niektóre raki gardła w obrębie jamy ustnej, gardła i krtani.
Typy HPV 6 i 11 są przyczyną około 90% przypadków kłykcin kończystych (brodawek
narządów płciowych).
JAK ZAPISAĆ SIĘ NA SZCZEPIENIA PRZECIWKO HPV?
Od 1 czerwca 2023 r. aby zapisać dziewczęta i chłopców, którzy skończyli 11 a nie skończyli jeszcze 14 lat na bezpłatne szczepienie przeciw HPV w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO) wystarczy umówić wizytę:
- w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) – tutaj znajdziesz listę przychodni,
- przez infolinię + 48 800 100 101,
- przez E-REJESTRACJĘ na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP)
Zapisując dziecko na szczepienie w ten sposób można wybrać preparat do zaszczepienia dziecka: szczepionkę 9-walentną Gardasil9 lub szczepionkę 2-walentną Cervarix.
Jednocześnie od 1 września 2023 r. szczepionka 2-walentna Cervarix jest dostępna bezpłatnie dla dzieci od 9 do 18 lat, wymaga to jednak posiadania wystawionej recepty, zrealizowania jej w aptece i powrotu ze szczepionką do przychodni w celu zaszczepienia.
Również szczepionka 9-walentna Gardasil9 jest dostępna „na receptę” dla wszystkich dzieci
powyżej 9 roku życia i dorosłych, z pełną odpłatnością.
Jeśli jesteś osobą dorosłą i chcesz zaszczepić się na HPV:
- Sprawdź, które placówki realizują szczepienia.
- Umów się na wizytę do ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu, prywatnie lub w ramach NFZ (warunkiem jest ogólny dobry stan zdrowia, czyli np. brak infekcji, dobre samopoczucie).
- Jeśli w danej placówce dostępne są szczepionki, możesz zaszczepić się bezpośrednio po kwalifikacji. Jeśli w danej placówce nie ma dostępnych szczepionek, poproś lekarza o receptę. Zrealizuj receptę w aptece i umów się z lekarzem lub pielęgniarką na podanie szczepionki.
- Dopytaj o datę kolejnego szczepienia. Pamiętaj, że po 15. roku życia konieczne są 3 dawki szczepionki.
- Liczba dawek szczepienia uzależniona jest od wieku osoby je przyjmującej.
Pamiętaj – zawsze zapytaj lekarza która szczepionka będzie najlepsza dla Ciebie i/lub
Twojego dziecka.
ILE KOSZTUJE SZCZEPIENIE NA HPV?
Szczepionka 9-walentna Gardasil 9 jest dostępna bezpłatnie w ramach programu
Szczepień Ochronnych dla dzieci w 12 i 13 roku życia.
Dla dzieci nie kwalifikujących się do Programu Szczepień Ochronnych i dla osób dorosłych
szczepionka Gardasil9 jest dostępna „na receptę” w pełnej odpłatności. Cena może się
różnić w zależności od apteki. Również niektóre gabinety ginekologiczne i przychodnie
oferują odpłatne szczepienie szczepionką Gardasil9.
Szczepionka 2-walentna Cervarix jest bezpłatna dla osób od ukończenia 9. roku życia do
ukończenia 18 lat, na podstawie recepty z wpisanym kodem uprawnienia dodatkowego „DZ”.
Osoby, które ukończyły 18 lat mogą kupić szczepionkę 2-walentną „na receptę” z 50% odpłatnością. Dla tych osób szczepionka ta jest dostępna w aptece z dopłatą pacjenta 138,18 zł za dawkę szczepionki.
CZY SZCZEPIENIA NA HPV SĄ BEZPIECZNE?
Tak. Szczepienia na HPV są bezpieczne. Obecnie niemal we wszystkich krajach Europy szczepienia przeciw HPV figurują w krajowych programach szczepień dla nastolatków.
Bezpieczeństwo szczepień zostało wielokrotnie potwierdzone przez światowe organizacje zdrowia i organizacje nadzorujące bezpieczeństwo leków.
FAKE NEWSY O SZCZEPIENIACH HPV
Argumentem w walce przeciwników szczepień na HPV są doniesienia medialne, które pojawiły się w 2016 roku. Publikacja japońskiego naukowca pokazywała rzekome uszkodzenie mózgu u myszy po podaniu szczepionki przeciwko HPV. Środowiska naukowe zdementowały nieprawdziwe informacje i poinformowały, że naukowiec opierał swoje badania na eksperymencie przeprowadzonym tylko na jednej myszy. Japońskie ministerstwo zdrowia wydało oświadczenie, w którym stwierdziło, że wyniki Ikedy „nie dowiodły niczego na temat tego, czy objawy, które wystąpiły po szczepieniu przeciwko HPV, były spowodowane szczepionką HPV”.
Fake news na temat rzekomej szkodliwości szczepionek przeciwko HPV sprawił, że rząd Japonii wycofał się z populacyjnego programu szczepień dwa miesiące po jego rozpoczęciu. Według prestiżowego czasopisma “The Lancet” przerwanie programu szczepień przeciw HPV w Japonii w okresie 2013–2019 może być powiązane z ok. 25 tys. przypadkami raka szyjki macicy oraz 5 700 zgonami wśród dziewcząt urodzonych w latach 1994–2007.
Fałszywe informacje o rzekomych powikłaniach nie mają potwierdzenia w badaniach naukowych. Nie odnotowano żadnego związku między szczepieniem na HPV a groźnymi objawami, takimi jak „zespół posturalnej tachykardii ortostatycznej” (inaczej: omdlenie), migreny, powikłania zakrzepowo-zatorowe czy niepłodność. Nie ma również dowodów na związek między szczepieniem a chorobami autoimmunologicznymi.
SZCZEPIENIA NA HPV W INNYCH KRAJACH
Najnowsze badanie szkockich naukowców z Uniwersytetów w Strathclyde i Edynburga, które pod koniec stycznia zostało opublikowane na łamach czasopisma “Journal of the National Cancer Institute”, potwierdzają, że szczepionka przeciwko wirusowi HPV jest niezwykle skuteczna w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy.
Program masowych i darmowych szczepień, którymi objęto uczennice i uczniów w wieku 12-13 lat, rozpoczął się w Szkocji w 2008 roku. „Wyniki programu szczepień wykazały, że skuteczność szczepionki przeciwko HPV, ponieważ jak dotąd nie odnotowano żadnego przypadku raka szyjki macicy u w pełni zaszczepionych kobiet, którym pierwszą dawką podano w wieku 12-13 lat” – powiedziała dr Kirsty Roy, konsultantka ds. ochrony zdrowia i współautorka badania.
„Wykazano, że szczepienie przeciwko HPV skutecznie zapobiega rakowi szyjki macicy, a regularne badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia i leczenia mogą sprawić, że ten nowotwór będzie niezwykle rzadką chorobą”.
Kontynuując szczepienia przeciwko nowotworom związanym z HPV i zachęcając do badań przesiewowych, mamy nadzieję, że w przyszłości uda nam się całkowicie je wyeliminować. Bezpłatna szczepionka dla uczniów zabezpiecza przed przyszłymi zagrożeniami.
Dr Claire Cameron, konsultantka ds. ochrony zdrowia
Australia to pierwszy kraj, w którym wprowadzono powszechne, bezpłatne szczepienia przeciw HPV. Szacuje się, że do 2028 roku problem nowotworów szyjki macicy w tym kraju zostanie całkowicie wyeliminowany.
HPV ODPOWIADA NIE TYLKO ZA RAKA SZYJKI MACICY
HPV to wirus przenoszony najczęściej drogą płciową, który jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy. Do dzisiaj odkryto ponad 200 typów wirusów HPV. Typy niskoonkogenne powodują głównie łagodne, ale wysoce zakaźne brodawki, czyli kłykciny kończyste. Typy HPV wysokoonkogennego, czyli takie, które mogą prowadzić do rozwoju raka, są odpowiedzialne za ponad 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV-zależnych (np. raka odbytu, penisa, gardła, nosa, krtani, pęcherza moczowego, sromu, pochwy).
Chociaż szczepionka przeciwko wirusowi HPV chroni przed wieloma różnymi typami wirusa wywołującymi raka, nie jest w stanie ochronić w 100% przed nimi wszystkimi, dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań przesiewowych, które mogą wykryć zmiany w komórkach szyjki macicy, nawet jeśli nie masz żadnych objawów. Jeśli zostaną one wykryte we wczesnym stadium, znacznie łatwiej będzie je wyleczyć.
Konsultacja ekspercka: Maciej Świerczek
Źródła:
https://publichealthscotland.scot/news/2024/january/no-cervical-cancer-cases-detected-in-vaccinated-women-following-hpv-immunisation/
https://www.hpv.pl
https://www.demagog.org.pl/analizy_i_raporty/fakty-o-szczepieniach-przeciwko-hpv/
https://www.statnews.com/2024/01/25/hpv-vaccine-prevent-cervical-cancer-cervarix-gardasil-study/
https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2021/hpv-vaccine-parents-safety-concerns
szczepienia.pzh.gov.pl/faq/czy-szczepionki-przeciw-hpv-objete-sa-refundacja/
4 marca rozpoczęliśmy kilkumiesięczną kampanią Bye Bye HPV, w której skupiamy się na edukacji w zakresie przeciwdziałania chorobom przenoszonym drogą płciową, a w szczególności HPV oraz na promocji szczepień profilaktycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Chcemy normalizować szczepienia na HPV także wśród chłopców i przypominać, jak ważne są badania profilaktyczne.
