ODPOWIADAMY NA WASZE NAJCZĘSTSZE PYTANIA DOTYCZĄCE SZCZEPIEŃ HPV

Opublikowano: 24 listopada 2024
Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia 2024

Czy wirus HPV powoduje raka? Dlaczego na HPV trzeba szczepić od 9. roku życia? Czy szczepienie jest bezpieczne? Jakie szczepionki na HPV są dostępne w Polsce i jaką wybrać? Czy szczepienie na HPV jest refundowane dla dorosłych? Odpowiadamy na pytania dotyczące szczepienia HPV, które zadajecie nam najczęściej.

SPIS TREŚCI

1. Co to jest HPV?
2. Jak można zakazić się HPV?
3. Czy wirus HPV powoduje raka?
4. Czy w szczepionce jest wirus HPV?
5. Co daje szczepienie na HPV?
6. Dlaczego szczepienie jest bardziej skuteczne niż naturalne zakażenie ?
7. Czy po szczepieniu nadal mogę zakazić się HPV?
8. Dlaczego na HPV trzeba szczepić dzieci?
9. Jakie są szczepionki na HPV i czym się różnią?
10. Czy szczepienia na HPV są bezpieczne?
11. Jakie są skutki uboczne po szczepieniu HPV?
12. Kto powinien zaszczepić się na HPV?
13. Kto nie może zaszczepić się na HPV?
14. Moja córka nie miała miesiączki. Czy mogę ją zaszczepić?
15. Mój syn ma 12 lat. Czy powinnam zaszczepić go na HPV?
16. Jak mogę zapisać dziecko na szczepienia HPV?
17. Moje dziecko skończyło 14 lat. Jak mogę je zaszczepić na HPV?
18. Czy osoba dorosła może zaszczepić się na HPV?
19. Czy przed szczepieniem trzeba zrobić test na HPV?
20. Jak zapisać osoboę dorosłą na szczepienie HPV?
21. Ile kosztuje szczepienie na HPV?
22. Czy szczepienie wystarcza na całe życie?
23. Mam HPV. Czy szczepienie ma sens?
24. Mam HPV. Co dalej?
25. Czy wirus HPV zostanie ze mną do końca życia?
26. Czy szczepienie HPV zapobiega rakowi szyjki macicy?

CO TO JEST HPV?

HPV to wirus przenoszony najczęściej drogą płciową, który jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy. Typy HPV wysokoonkogennego, czyli takie, które mogą prowadzić do rozwoju raka, są odpowiedzialne za ponad 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV– zależnych (np. raka odbytu, penisa, jamy ustnej, nosa, krtani, pęcherza moczowego, sromu, pochwy). Oprócz nowotworów wirus HPV może powodować także brodawki narządów płciowych tzw. kłykciny kończyste, które mogą występować zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Odmiana wirusa HPV, które je powodują (HPV 6 i 11) nie mają potencjału nowotworzenia, ale są bardzo uciążliwe i powodują ograniczenia aktywności seksualnej.

JAK MOŻNA ZAKAZIĆ SIE HPV?

Wirusem HPV możesz zakazić się nie tylko podczas seksu waginalnego i analnego, ale także przez bezpośredni kontakt skóry ze skórą lub błoną śluzową np. podczas seksu oralnego czy wzajemnej masturbacji. Bezpośredni kontakt z zakażoną skórą, szczególnie w miejscach, gdzie występują brodawki lub zmiany skórne, może prowadzić do zakażenia HPV.

W niektórych przypadkach możliwe jest również zakażenie HPV poprzez dzielenie się przedmiotami osobistymi, takimi jak ręczniki, maszynki do golenia czy szczoteczki do zębów, jeśli przedmioty te miały kontakt z zakażoną skórą lub śliną.

CZY WIRUS HPV POWODUJE RAKA?

HPV to wirus przenoszony najczęściej drogą płciową, który jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy. Do dzisiaj odkryto ponad 200 typów wirusów HPV. Typy niskoonkogenne powodują głównie łagodne, ale wysoce zakaźne brodawki, czyli kłykciny kończyste. Typy HPV wysokoonkogennego, czyli takie, które mogą prowadzić do rozwoju raka, są odpowiedzialne za ponad 95% przypadków raka szyjki macicy oraz za znaczący (od 50-90%) procent innych nowotworów HPV-zależnych (np. raka odbytu, penisa, gardła, nosa, krtani, pęcherza moczowego, sromu, pochwy).

Chociaż szczepionka przeciwko wirusowi HPV chroni przed wieloma różnymi typami wirusa wywołującymi raka, nie jest w stanie ochronić w 100% przed nimi wszystkimi, dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań przesiewowych, które mogą wykryć zmiany w komórkach szyjki macicy, nawet jeśli nie masz żadnych objawów. Jeśli zostaną one wykryte we wczesnym stadium, znacznie łatwiej będzie je wyleczyć.

CZY W SZCZEPIONCE JEST WIRUS HPV?

Nie. Szczepionka przeciw HPV to szczepionka przeciwwirusowa, wytworzona metodami inżynierii genetycznej z wykorzystaniem zaawansowanych technologii rekombinacji DNA. Zawiera cząstki wirusopodobne – fragmenty osłonki białkowej wirusa, bez wirusowego DNA, stąd poprzez szczepienie nie można się zakazić.

CO DAJE SZCZEPIENIENIA NA HPV?

Szczepionki przeciw zapobiega chorobom nowotworowym związanym z HPV i wszystkim konsekwencjom, jakie mogą wynikać z faktu rozwoju nowotworu.

DLACZEGO SZCZEPIENIE DAJE WIĘKSZĄ SKUTECZNOŚĆ NIŻ NATURALNE ZAKAŻENIE WIRUSEM HPV?

Dlatego, że układ immunologiczny nie jest w stanie wystarczająco zareagować na tego wirusa, który potrafi go „oszukać” poprzez blokowanie naturalnych mechanizmów naprawczych DNA naszych komórek i działać w ukryciu. Antygeny zawarte w szczepionce wywołują silniejszą odpowiedź immunologiczną niż naturalne zakażenie miejscowe, ponieważ powodują powstawanie pamięci długotrwałej komórek układu immunologicznego.

CZY PO SZCZEPIENIU NA HPV NADAL MOGĘ ZAKAZIĆ SIĘ WIRUSEM?

Żadna z dostępnych szczepionek nie zapewnia ochrony przed wszystkimi typami HPV, których jest ponad 200, dlatego może dojść do zakażenia typami nie zawartymi w szczepionce. Szczepienie znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia wysoce onkogennymi typami HPV związanymi z rozwojem raka szyjki macicy¹ oraz innych chorób nowotworowych.

DLACZEGO NA HPV TRZEBA SZCZEPIĆ DZIECI?

Według rekomendacji WHO optymalnym momentem na zaszczepienie się jest okres przed inicjacją seksualną – wtedy istnieje największe prawdopodobieństwo, że organizm nie miał jeszcze kontaktu z wirusem, a to pozwala osiągnąć najlepsze efekty zdrowotne.

Szczepienie w wieku nastoletnim pozwala wyprzedzić czas, w którym może dojść do zakażenia HPV. Schemat szczepienia obejmuje wtedy też podanie mniejszej liczby dawek (2 a nie 3) szczepionki.

JAKIE SĄ SZCZEPIONKI NA HPV I CZYM SIĘ RÓŻNIĄ?

Obecnie na rynku są dostępne dwie szczepionki:

1) GARDASIL 9 (producent: MSD)
Wskazanie do stosowania szczepionki Gardasil9 to czynne uodparnianie osób w wieku
od 9 lat przeciw następującym chorobom wywoływanym przez zawarte w szczepionce
typy wirusa HPV:

• zmiany przednowotworowe szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytnicy
• rak szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu
• brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste)
  

Gardasil 9 zapewnia ochronę przed w/w chorobami wywoływanymi przez dziewięć
typów HPV: HPV6, HPV11, HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58.
Dlatego nazywa się tą szczepionkę 9-walentną.

2) CERVARIX (producent: GlaxoSmithKline/GSK)
Wskazanie do stosowania szczepionki Cervarix to czynne uodparnianie osób w wieku od
9 lat przeciw następującym chorobom wywoływanym przez zawarte w szczepionce typy
wirusa HPV:

• zmiany przednowotworowe szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu
• rak szyjki macicy i odbytu.

Cervarix zapewnia ochronę przed w/w chorobami wywoływanymi przez dwa typy HPV:
HPV16, HPV18. Dlatego nazywa się tą szczepionkę 2-walentną.

Typy HPV 16 i 18 są odpowiedzialne za około 70% przypadków raka szyjki macicy. Pozostałe wysoko onkogenne typy HPV (31, 33, 45, 52, 58) związane są z dodatkowymi ok. 20% przypadkami tego nowotworu oraz wysokim ryzykiem rozwoju innych raków związanych z HPV. Do raków HPV zależnych, należą również rak pochwy, sromu, odbytu, penisa, pęcherza moczowego, niektóre raki gardła w obrębie jamy ustnej, gardła i krtani.

Typy HPV 6 i 11 są przyczyną około 90% przypadków kłykcin kończystych (brodawek
narządów płciowych).

CZY SZCZEPIENIA NA HPV SĄ BEZPIECZNE?

Tak. Szczepienia przeciw HPV figurują w krajowych programach szczepień dla nastolatków.

Bezpieczeństwo szczepień zostało wielokrotnie potwierdzone przez światowe organizacje zdrowia i organizacje nadzorujące bezpieczeństwo leków².

Szczepionki, z których dziś korzystamy, zostały gruntownie przebadane, a zasada ich działania, opisana prawie 30 lat temu. Pierwsze testy monowalentnej szczepionki HPV 16 – dokładnie z tym samym składnikiem, który jest używany w obecnie dostępnych szczepionkach – rozpoczęły się w 1997 r., a wyniki opublikowano w 2002 r. Pierwszą szczepionką, która uzyskała licencję, była czterowalentna szczepionka HPV 6/11/16/18, która została udostępniona w 2006 r., a następnie dwuwalentna szczepionka HPV 16/18 w 2007 r. Druga generacja szczepionki dziewięciowalentnej jest dostępna w Europie od 2016 r. 25 lat doświadczenia i ponad 500 mln podanych dawek szczepionek pokazują, że szczepienia na HPV są bezpieczne.

Fałszywe informacje o rzekomych powikłaniach nie mają potwierdzenia w badaniach naukowych. Nie odnotowano żadnego związku między szczepieniem na HPV a groźnymi objawami, takimi jak „zespół posturalnej tachykardii ortostatycznej” (inaczej: omdlenie), migreny, powikłania zakrzepowo-zatorowe czy niepłodność. Nie ma również dowodów na związek między szczepieniem a chorobami autoimmunologicznymi. W rzeczywistości szczepionka przeciwko HPV może pomóc w ochronie płodności poprzez zapobieganie problemom ginekologicznym związanym z leczeniem raka szyjki macicy.

JAKIE SĄ SKUTKI UBOCZNE PO SZCZEPIENIU NA HPV?

Podobnie jak w przypadku większości szczepionek, po szczepieniu mogą wystąpić łagodne skutki uboczne, w tym bolesność w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, zmęczenie i nudności. U nastolatków może występować omdlenie związane ze stresem łączącym się z podaniem szczepionki (wkłuciem), stąd szczepienie powinno być wykonane, gdy osoba siedzi lub leży.

Nie potwierdzono związku przyczynowego szczepienia przeciw HPV z chorobami autoimmunologicznymi, zespołem Guillain-Barré, zespołem złożonego bólu regionalnego (CRP), zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej (POTS), przedwczesnej niewydolności jajników (POI).

KTO POWINIEN ZASZCZEPIĆ SIĘ NA HPV?

Ze względu na brak leków na HPV szczepienia pozostają kluczowym elementem profilaktyki. Szczepienia zmniejszają ryzyko przekazania wirusa partnerom seksualnym, dlatego należy szczepić wszystkich, bez względu na płeć. Zrealizowanie tego celu do daje szansę, że do 2050 roku wirus zniknie z powierzchni ziemi, do czego dąży WHO. 

CZY SĄ JAKIEŚ PRZECIWWSKAZANIA DO SZCZEPIENIA?

Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko HPV obejmują:

1. Ciężka reakcja alergiczna (np. anafilaksja) po poprzedniej dawce szczepionki przeciwko HPV lub po jakimkolwiek składniku szczepionki.

2. Ciąża. Kobiety w ciąży nie powinny być szczepione przeciwko HPV.

3. Ostre, umiarkowane lub ciężkie choroby.

Jeśli masz aktualnie jakąś chorobę wymagającą intensywnego leczenia, lekarz może zalecić odłożenie szczepienia do czasu, aż poczujesz się lepiej. Skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym, aby omówić możliwość szczepienia przeciwko HPV, zwłaszcza jeśli masz jakiekolwiek obawy. Lekarz będzie w stanie ocenić Twoją indywidualną sytuację zdrowotną i zdecydować, czy szczepienie jest dla Ciebie odpowiednie. Warto również zaznaczyć, że osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, mogą być bardziej narażone na powikłania związane z zakażeniami wirusowymi, dlatego szczepienie może być dla nich szczególnie korzystne.

MOJA CÓRKA NIE MIAŁA JESZCZE MIESIĄCZKI. CZY MOGĘ JĄ ZASZCZEPIĆ NA HPV?

tak. Zalecaną szczepionką jest Gardasil 9 z uwagi, że chroni ona przed dziewięcioma typami HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, i 58. Typy 6 i 11 są odpowiedzialne za większość brodawek narządów płciowych, natomiast typy 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 są związane z wysokim ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy. Szczepienie nie będzie wpływało na opóźnienie pierwszej miesiączki, szczepionka jest zarejestrowana dla dzieci od 9 roku życia i od tego przedziału wiekowego badano jej bezpieczeństwo.

MÓJ SYN MA 12 LAT. CZY POWINNAM GO ZASZCZEPIĆ NA HPV?

Tak. Wśród nowotworów HPV- zależnych „króluje” rak szyjki macicy. Jednak wirus HPV może powodować również zmiany nowotworowe penisa, odbytu, okolic głowy i szyi jak np. gardła czy języka, które już nie mają zróżnicowania na płeć. Chłopcy są nosicielami wirusa, zarówno poprzez obecność w jamie ustnej, jak i narządów płciowych. Szczepienie chroni nie tylko przed rakiem, ale może chronić przed brodawkami narządów płciowych. Nie uzyskamy pełnej ochrony populacyjnej bez zablokowania drogi transmisji wirusa.

JAK MOGĘ ZAPISAĆ DZIECKO NA SZCZEPIENIA PRZECIWKO HPV?

Od 1 września 2024 r. aby zapisać dziewczęta i chłopców, którzy skończyli 9 a nie skończyli jeszcze 14 lat na bezpłatne szczepienie przeciw HPV w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO) wystarczy umówić wizytę:

• w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) – tutaj znajdziesz listę przychodni,

• przez infolinię + 48 800 100 101,

• przez E-REJESTRACJĘ na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP)

JAK MOGĘ ZASZCZEPIĆ DZIECKO, KTÓRE SKOŃCZYŁO 14 LAT?

Każdy lekarz może wystawić receptę na szczepionkę dla dziecka, które ukończyło 14 r.ż. Musi być ona zrealizowana w aptece. Po jej wykupieniu należy wrócić do przychodni w celu zaszczepienia, po uprzedniej kwalifikacji.

Dostępne są:

• szczepionka 9-walentna Gardasil9 jest pełnopłatna, a cena może różnić się w zależności od apteki. Jest to wydatek rzędu kilkuset złotych.

szczepionka 2-walentna Cervarix: dla osób poniżej 18 r.ż. jest w pełni refundowana w aptece.

CZY OSOBA DOROSŁA MOŻE ZASZCZEPIĆ SIĘ NA HPV?

Tak. Nie ma górnej granicy wieku dla szczepień przeciwko HPV, nie potrzebujesz też
skierowania, aby móc się odpłatnie zaszczepić.

Po pierwsze, szczepienia są przeznaczone DLA KAŻDEJ PŁCI – zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. I nie, wcale nie dlatego, że ci drudzy tylko przenoszą HPV na partnerki. Oni także mogą zachorować, bo konsekwencje wirusa to nie tylko nowotwór szyjki macicy.

CZY PRZED SZCZEPIENIEM MUSZĘ ZROBIĆ TEST NA HPV?

Szczepienie można przyjąć od 9. roku życia wzwyż. W wypadku wszystkich preparatów dostępnych w Polsce wskazania nie określają górnej granicy wieku. Osoby 18+, 30+ itd. nadal mogą zaszczepić się przeciwko HPV! Skuteczność szczepień potwierdzono nawet u 55-latków!

JAK ZAPISAĆ OSOBĘ DOROSŁĄ NA SZCZEPIENIE PRZECIWKO HPV?

Jeśli jesteś osobą dorosłą i chcesz zaszczepić się na HPV:

• Sprawdź, które placówki realizują szczepienia.

• Umów się na wizytę do ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu, prywatnie lub w ramach NFZ (warunkiem jest ogólny dobry stan zdrowia, czyli np. brak infekcji, dobre samopoczucie).

• Jeśli w danej placówce dostępne są szczepionki, możesz zaszczepić się bezpośrednio po kwalifikacji. Jeśli w danej placówce nie ma dostępnych szczepionek, poproś lekarza o receptę. Zrealizuj receptę w aptece i umów się z lekarzem lub pielęgniarką na podanie szczepionki.

• Dopytaj o datę kolejnego szczepienia. Pamiętaj, że po 15. roku życia konieczne są 3 dawki szczepionki.

• Liczba dawek szczepienia uzależniona jest od wieku osoby je przyjmującej.

Pamiętaj – zawsze zapytaj lekarza która szczepionka będzie najlepsza dla Ciebie i/lub
Twojego dziecka.

ILE KOSZTUJE SZCZEPIENIE NA HPV?

Szczepionka 9-walentna Gardasil 9 jest dostępna bezpłatnie w ramach programu
Szczepień Ochronnych dla dzieci od roku 9 do 14 roku życia.

Dla dzieci nie kwalifikujących się do Programu Szczepień Ochronnych i dla osób dorosłych
szczepionka Gardasil9 jest dostępna „na receptę” w pełnej odpłatności. Cena może się
różnić w zależności od apteki. Również niektóre gabinety ginekologiczne i przychodnie
oferują odpłatne szczepienie szczepionką Gardasil9.

Szczepionka 2-walentna Cervarix jest bezpłatna dla osób od ukończenia 9. roku życia do
ukończenia 18 lat, na podstawie recepty z wpisanym kodem uprawnienia dodatkowego „DZ”.

Osoby, które ukończyły 18 lat mogą kupić szczepionkę 2-walentną „na receptę” z 50% odpłatnością. Dla tych osób szczepionka ta jest dostępna w aptece z dopłatą pacjenta 138,18 zł za dawkę szczepionki.

MASZ PYTANIA DOTYCZĄCE HPV I SZCZEPIEŃ? MOŻESZ SKORZYSTAĆ Z ANONIMOWYCH I BEZPŁATNYCH KONSULTACJI NASZYCH EKSPERTÓW.

CZY SZCZEPIENIE JEST NA CAŁE ŻYCIE?

Na ten moment mamy dane naukowe od roku 2001 czyli 23 lata badań naukowych i pierwsze zaszczepione osoby podczas badań klinicznych – nadal mają odporność. Zobaczymy co przyniosą badania 30 i 40- letnie ale na ten moment wszystko wskazuje na to że szczepienie jest raz na całe życie. Natomiast warto pamiętać o tym, że szczepionka 2-walentna chroni tylko przed tymi 2 typami wirusa (+dodatkowe wirusy podpobne genetycznie dzieki zjawisku CrossReaction) a szczepionka 9-walentna chroni przed 9 typami wirusa (+dodatkowe wirusy podpobne genetycznie dzieki zjawisku CrossReaction). Dlatego jesli byłaś_es w dzieciństwie zaszczepiona_y “dwójką” – to warto po kilku latach rozważyć rozszerzenie ochrony i za szczepienie “dziewiątką”.

MAM HPV. CZY SZCZEPIENIE MA SENS?

Tak. Szczepienie osoby zakażonej chroni przez innymi typami wirusa oraz pobudzi układ odporności do odpowiedzi przeciwwirusowej w mechanizmach specyficznych i niespecyficznych.

MAM HPV. CO DALEJ?

Pierwszym krokiem powinno być skonsultowanie się z lekarzem, aby omówić wyniki testu. Lekarz może, wyjaśnić, co oznacza wynik, zarekomendować dalsze badania, jeśli to konieczne, doradzić na temat opcji leczenia. Regularne badania są kluczowe w monitorowaniu stanu zdrowia. W zależności od wyników i zaleceń lekarza, mogą to być testy cytologiczne, badania kolposkopowe, regularne kontrole u dermatologa lub urologa w przypadku podejrzenia zmian skórnych lub śluzówkowych. Utrzymanie zdrowego stylu życia może pomóc w zarządzaniu wirusem HPV, rozważ konsultację z psychologiem, jeśli odczuwasz stres lub niepokój związany z diagnozą. Nawet w przypadku zakażenia już określonym typem HPV należy rozważyć szczepienie p/c HPV zawróno dla Ciebie, jak i Twojego partnera.

CZY WIRUS HPV ZOSTANIE ZE MNĄ DO KOŃCA ŻYCIA?

Zakażenie wirusem HPV nie zawsze oznacza, że będzie ono trwało do końca życia. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na przebieg infekcji, a w wielu przypadkach organizm jest w stanie samodzielnie zwalczyć wirusa. Kluczem do zarządzania infekcją HPV jest regularne monitorowanie zdrowia, prowadzenie zdrowego trybu życia i korzystanie z dostępnych szczepień ochronnych.

CZY SZCZEPIENIE NA HPV ZAPOBIEGA RAKOWI SZYJKI MACICY?

Najnowsze badanie szkockich naukowców z Uniwersytetów w Strathclyde i Edynburga, które pod koniec stycznia zostało opublikowane na łamach czasopisma “Journal of the National Cancer Institute”, potwierdzają, że szczepionka przeciwko wirusowi HPV jest niezwykle skuteczna w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy.

Program masowych i darmowych szczepień, którymi objęto uczennice i uczniów w wieku 12-13 lat, rozpoczął się w Szkocji w 2008 roku. „Wyniki programu szczepień wykazały, że skuteczność szczepionki przeciwko HPV, ponieważ jak dotąd nie odnotowano żadnego przypadku raka szyjki macicy u w pełni zaszczepionych kobiet, którym pierwszą dawką podano w wieku 12-13 lat” – powiedziała dr Kirsty Roy, konsultantka ds. ochrony zdrowia i współautorka badania.

„Wykazano, że szczepienie przeciwko HPV skutecznie zapobiega rakowi szyjki macicy, a regularne badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia i leczenia mogą sprawić, że ten nowotwór będzie niezwykle rzadką chorobą”.

Australia to pierwszy kraj, w którym wprowadzono powszechne, bezpłatne szczepienia przeciw HPV. Szacuje się, że do 2028 roku problem nowotworów szyjki macicy w tym kraju zostanie całkowicie wyeliminowany.

4 marca rozpoczęliśmy kilkumiesięczną kampanią Bye Bye HPV, w której skupiamy się na edukacji w zakresie przeciwdziałania chorobom przenoszonym drogą płciową, a w szczególności HPV oraz na promocji szczepień profilaktycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Chcemy normalizować szczepienia na HPV także wśród chłopców i przypominać, jak ważne są badania profilaktyczne.

Konsultacja ekspercka:

Maciej Świerczek – dział szczepień MSD Polska

Kartolina Lisek-Kubacka – lekarka specjalizująca się w chorobach zakaźnych, działająca w Mobilnym Serwisie Redukcji Szkód, certyfikowana doradczyni ds. HIV/AIDS.

Dr n. med. Maciej Jędrzejko – lekarz ginekolog i wykładowca z dużym doświadczeniem. Członek Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Autor i współautor publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach krajowych. Uczestnik i organizator konferencji, sympozjów i kursów szkoleniowych z zakresu Ginekologii i Położnictwa.

Przypisy:

1. https://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/hpv/298756,jak-szczepienie-przeciwko-hpv-wplynelo-na-ryzyko-zachorowania-na-raka-szyjki-macicy ↩︎
2. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-badania-dokumentuja-bezpieczenstwo-szczepien-przeciw-hpv/ ↩︎

Źródła:

1. https://publichealthscotland.scot/news/2024/january/no-cervical-cancer-cases-detected-in-vaccinated-women-following-hpv-immunisation/
2. https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/241652,szczepienia-przeciwko-hpv-w-krajach-uniieuropejskiej
3. https://www.hpv.pl
4. https://www.demagog.org.pl/analizy_i_raporty/fakty-o-szczepieniach-przeciwko-hpv/
5. https://www.statnews.com/2024/01/25/hpv-vaccine-prevent-cervical-cancer-cervarix-gardasil-study/
6. https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2021/hpv-vaccine-parents-safety-concerns
7. szczepienia.pzh.gov.pl/faq/czy-szczepionki-przeciw-hpv-objete-sa-refundacja/